H Κρίστι Χαντ εργάζεται σε ένα συνεργατικό φούρνο-καφέ στο Ανφιλντ, μία από τις γειτονιές του Γουόλτον, στο Λίβερπουλ. Είναι 33 χρόνων, μητέρα τριών παιδιών, έγκυος στο τέταρτο. Στο Homebaked δουλεύει 16 ώρες την εβδομάδα. Και θεωρεί τον εαυτό της πολύ τυχερό για αυτό: γλίτωσε από μια πραγματική μάστιγα της γειτονιάς, τη «σύμβαση μηδέν ωρών». «Μια σύμβαση εργασίας για φτωχούς. Σε καλούν την τελευταία στιγμή, πρέπει να είσαι άμεσα διαθέσιμος. Πενήντα δύο ώρες τη μία εβδομάδα, τέσσερις ώρες την επόμενη. Αν το παιδί σου είναι άρρωστο και δεν μπορείς να πας, δεν σε ξαναπαίρνουν».

Η Κρίστι Χαντ ψηφίζει Εργατικούς. Το ίδιο έκαναν και οι γονείς της, το ίδιο και οι παππούδες. Είναι μια οικογενειακή παράδοση, «σχεδόν σαν θρησκεία». Αλλά και μια αναγκαιότητα: «Δεν θα πάω να ψηφίσω εναντίον του εαυτού μου. Εδώ θυμόμαστε καλά τη Μάργκαρετ Θάτσερ, τις πολιτικές της. Μισούμε τους συντηρητικούς» εξηγούσε προ ημερών στον ανταποκριτή τής «Le Monde». Εκεί, η δεκαετία του 1980, τα λουκέτα στα εργοστάσια, οι απεργίες των λιμενεργατών, οι αγώνες και οι ήττες τους, το τέλος του εργατικού κόσμου και η αποσάθρωση των ανθρωπίνων σχέσεων που ακολούθησε είναι ανεξίτηλα χαραγμένη στις μνήμες. Η περιφέρεια του Γουόλτον θεωρούνταν ήδη δεδομένη για τους Εργατικούς. Εκτοτε χαρακτηρίζεται ως η πιο σίγουρη ολόκληρης της χώρας για εκείνους. Στις τελευταίες εκλογές, ο υποψήφιος του Εργατικού Κόμματος, ο Νταν Κάρντεν, εξελέγη με 85,7%.

Προπύργιο των Εργατικών, βέβαια, είναι όλο το Λίβερπουλ. Αλλά το Λίβερπουλ συνολικά ψήφισε στο δημοψήφισμα του 2016 υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Ενώ το Γουόλτον ψήφισε σε ποσοστό 54% υπέρ του Brexit. Οι κάτοικοί του, οι ίδιοι το λένε, ήθελαν να διαμαρτυρηθούν εναντίον του συστήματος, να εκφράσουν την αγανάκτησή τους για την ανεργία, την ανασφάλεια, τη λιτότητα – και να «σβήσουν το χαμόγελο από το πρόσωπο του Ντέιβιντ Κάμερον», αυτού του «πλούσιου, αλαζόνα, καλοχτενισμένου» συντηρητικού πρωθυπουργού. «Εκείνο που έλεγε ο κόσμος στη γειτονιά», θυμάται η Κρίστι Χαντ, «είναι πως οι ξένοι έπαιρναν τις δουλειές που δεν είχαμε, και ότι έπρεπε αυτό να σταματήσει. Να πάρουμε πίσω τα ηνία κ.λπ. Με συγχωρείτε, αλλά αυτά είναι βλακείες: έβαλαν φτωχούς να τα βάλουν με άλλους φτωχούς, αυτό είναι όλο. Ο κόσμος έχει πια καταλάβει πως τον ξεγέλασαν».

Γιατί έχει ακόμη μια ιδιαιτερότητα το Γουόλτον: είναι, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η περιφέρεια της Βρετανίας που έχει αλλάξει μαζικότερα γνώμη μετά το δημοψήφισμα. Από 46% τότε, το Remain έχει φτάσει σήμερα στο 60%. Οχι ότι οι λόγοι για τους οποίους αποφάσισαν να «εξεγερθούν» οι κάτοικοι έχουν εκλείψει. Αλλά συνειδητοποιούν ότι διοχέτευσαν την οργή τους σε λάθος κάλπη. «Πολλοί δεν έκαναν τότε τη σύνδεση ανάμεσα στην ΕΕ και στα όσα επέτρεψαν να γίνουν τα κεφάλαιά της ώστε να βελτιωθεί η καθημερινότητά τους», να αντισταθμιστούν σε έναν βαθμό τα δεινά της αποβιομηχανοποίησης που έπληξε το Λίβερπουλ από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Και δεν την έκαναν βέβαια γιατί το Εργατικό Κόμμα, που επιμένει ακόμα και σήμερα πως αν ήταν εκείνο στην κυβέρνηση θα πετύχαινε μια μαγική συμφωνία με τις Βρυξέλλες, με την πίτα ολόκληρη και μια στρατιά σκύλους χορτάτους, δεν μπήκε στον κόπο να υπερασπιστεί την οικογένεια που υποτίθεται αγαπούσε. Και απέναντι υπήρχαν απατεώνες που επέμεναν ότι το βρετανικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης θα μεγαλουργούσε με τα εκατομμύρια που θα εξοικονομούνταν με το Brexit. Και για τους κατοίκους του Γουόλτον, οι απατεώνες το γνώριζαν καλά, το βρετανικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης είναι κάτι περισσότερο από πολύτιμο.

«Θα λείψει λοιπόν το Ηνωμένο Βασίλειο στην Ευρωπαϊκή Ενωση όταν φύγει;» αναρωτιόταν προχθές στην «Guardian» ο Τζον Χένλι, ενόσω στην άλλη πλευρά της Μάγχης o Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ μιλούσε για μια «θλιβερή στιγμή», μια «τραγωδία». «Μάλλον όχι» απαντούσε ο ίδιος σημειώνοντας την απρόσμενη ενότητα που έφερε το δημοψήφισμα για το Brexit σε μια Ευρώπη συχνά ανίκανη να συμφωνήσει για το οτιδήποτε. «Μπορεί το κάθε κράτος-μέλος να αντιμετωπίζει διαφορετικές συνέπειες και κόστη από το Brexit, μπορεί να μη βίωσαν απαραίτητα, όπως και οι κεντρικοί θεσμοί της ΕΕ, με τον ίδιο τρόπο τις διαπραγματεύσεις, ρωτήστε τους όμως το βασικό τους συμπέρασμα από το Brexit μέχρι στιγμής και η πιο συνήθης απάντηση είναι: η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη είναι σημαντική, και λειτουργεί. Αυτό, και κάποια έκφραση σοκ για την ανικανότητα της Βρετανίας», την παντελή έλλειψη σχεδίου που αποδείχθηκε ότι υπήρχε πίσω από τη μεγαλόσχημη, κενή ρητορική υπέρ του Brexit.

Η «Συνθήκη της Αποχώρησης» και η μη δεσμευτική, αρκετά ασαφής «Πολιτική Δήλωση» για τη μελλοντική εμπορική σχέση έχουν ακόμη δρόμο μπροστά τους, πρέπει να εγκριθούν από το βρετανικό κοινοβούλιο. Πολλά σενάρια παραμένουν ανοιχτά. Κάποιοι αθεράπευτα ρομαντικοί στην εδώ πλευρά και κάποιοι «που έχουν πια καταλάβει πως τους ξεγέλασαν» στην εκεί πλευρά ίσως να έχουν ακόμη λόγους να ελπίζουν.