Στο πρώτο μέρος του αφιερώματος για τα οκτώ Δημοψηφίσματα στην Ελλάδα εξετάστηκε αρχικά αυτό του 1920, του οποίου το αποτέλεσμα οδήγησε, στις 22 Νοεμβρίου, στην επιστροφή του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α’. Επειτα, στο δεύτερο μέρος, αναπτύχθηκε το Δημοψήφισμα του 1924, με το οποίο επικυρώθηκε στις 13 Απριλίου η κατάργηση της Μοναρχίας. Επίσης, εξετάστηκαν οι ιστορικές πτυχές του Δημοψηφίσματος του 1935, στο οποίο ψήφισαν 350.000 περισσότεροι εκλογείς από ό,τι ψήφισαν στις εκλογές του 1932, αλλά και του Δημοψηφίσματος της 1ης Σεπτεμβρίου του 1946 με το οποίο επέστρεψε στην εξουσία, βραχύβια, ο Βασιλιάς Γεώργιος Β’. Σήμερα στο τρίτο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος αναπτύσσονται τα Δημοψηφίσματα του 1968, του 1973, του 1974 και του 2015.

Δημοψήφισμα του 1968. Ηταν το πρώτο της χούντας, το οποίο είχε ως θέμα το Σχέδιο Συντάγματος, το οποίο είχε δημοσιοποιηθεί. Διεξήχθη την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 1967. Δικαίωμα ψήφου δεν είχαν οι πολιτικοί κρατούμενοι και οι εκτοπισθέντες από τον Απρίλιο 1967. Δεν ήταν και λίγοι σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία: Εγγεγραμμένοι 6.516.285, ψήφισαν 5.048.904 (77,47%), άκυρα ψηφοδέλτια 18.515 (0,37%), έγκυρα ψηφοδέλτια 5.030.589 99 (63%). «ΝΑΙ» ψήφισε το 92,21% (4.638.466) ενώ «ΟΧΙ» το 7,79% (391.923). Η αποχή σημείωσε 22,53%.

Το «Σχέδιο Συντάγματος» που εγκρίθηκε, ίσχυσε από τις 15 Νοεμβρίου 1968 και είναι γνωστό ως Σύνταγμα του 1968. Με τη Μεταπολίτευση το αποτέλεσμα του Δημοψηφίσματος αυτού, καθώς και του 1973 αμφισβητήθηκε.

Δημοψήφισμα του 1973. Είναι το δεύτερο από τα δύο νόθα Δημοψηφίσματα της χούντας. Διεξήχθη την Κυριακή 29 Ιουλίου 1973. Θέμα:

– Να εγκριθεί από το εκλογικό σώμα σχέδιο ψηφίσματος με τον τίτλο «Περί τροποποιήσεως του από 15ης Νοεμβρίου 1968 Συντάγματος».

– Η εκλογή Προέδρου και Αντιπροέδρου της Δημοκρατίας (Γεώργιος Παπαδόπουλος και Οδυσσέας Αγγελής αντίστοιχα) για θητεία οκτώ ετών.

– Να εγκριθεί η Πολιτειακή αλλαγή, δηλαδή να εγκριθεί η κατάργηση της Μοναρχίας που είχε αποφασίσει και εκτελέσει δύο μήνες νωρίτερα ο δικτάτορας Παπαδόπουλος, όταν με Συντακτική Πράξη (1 Ιουνίου 1973) είχε εγκαθιδρύσει το Πολίτευμα της Προεδρικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, με προσωρινό Πρόεδρο τον ίδιο. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν τη νοθεία.

Στο «ΝΑΙ» εμφανίζονται 3.870.124 ψήφοι και ποσοστό 77,52%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων ήταν 66,25%. Το «ΟΧΙ» ψήφισαν 1.064.300 ποσοστό 21,31%.

Να θυμίσω ότι ο Κωνσταντίνος, αφού είχε ορκίσει την κυβέρνηση της χούντας, τον Δεκέμβριο του 1967 αποπειράθηκε να οργανώσει αντικίνημα κατά της χούντας. Απέτυχε και διέφυγε με την οικογένειά του στη Ρώμη.

Δημοψήφισμα του 1974. Το Δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974 έθεσε οριστικό τέλος της Μοναρχίας και σταθεροποίησε το Πολίτευμα της Δημοκρατίας. Μετά την πτώση της χούντας ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με Συντακτική Πράξη επαναφέρει το Σύνταγμα του 1952 και παραπέμπει σε Δημοψήφισμα την απόφαση για το Πολίτευμα. Ορίστηκε για τις 8 Δεκεμβρίου.

Στην προεκλογική περίοδο απείχαν τα κόμματα. Η αντιπαράθεση έγινε από την τηλεόραση. Μετείχε ο Κωνσταντίνος και από την πλευρά των οπαδών της Αβασίλευτης Δημοκρατίας οι Μάριος Πλωρίτης, Λεωνίδας Κύρκος, Φαίδων Βεγλερής, Γεώργιος Κουμάντος, Αλέκος Παναγούλης και Κώστας Σημίτης.

Τα αποτελέσματα αναμενόμενα: 3.245.111 ψήφοι – 69,18% υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας και 1.445.875 – 30.82% υπέρ της Βασιλευομένης.

Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δήλωσε ότι «ένα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους». Ο Κωνσταντίνος απηύθυνε την επομένη της ψηφοφορίας το ακόλουθο μήνυμα:

«Ελληνες και Ελληνίδες. Πιστός στη διακήρυξή μου, επαναλαμβάνω ότι προέχει η εθνική ενότητα χάριν της ομαλότητος, της προόδου και της ευημερίας της Χώρας και εύχομαι ολόψυχα οι εξελίξεις να δικαιώσουν το αποτέλεσμα που προέκυψε από τη χθεσινή ψηφοφορία».

Στις 15 Δεκεμβρίου παραιτήθηκε ο χουντικός Πρόεδρος Στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης και στις 18 Δεκεμβρίου 1974 εξελέγη από τη Βουλή προσωρινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας Μιχαήλ Στασινόπουλος, Ακαδημαϊκός, βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας.

Δημοψήφισμα του 2015. Τον Ιούνιο του 2015, έπειτα από πεντάμηνες διαπραγματεύσεις με τους «θεσμούς», ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας προκήρυξε Δημοψήφισμα για τις 5 Ιουλίου με το ερώτημα εάν πρέπει να γίνει δεκτό το σχέδιο Συμφωνίας των Δανειστών.

Ηταν ένα ακόμη παιχνίδι του Πρωθυπουργού Τσίπρα. Πίστευε ότι με το «ΟΧΙ» των πολιτών θα αποκτούσε σοβαρά επιχειρήματα – να εκβιάσει – για να πετύχει βελτίωση της Συμφωνίας!

Οι πολίτες δεν γνώριζαν, βέβαια, τη Συμφωνία, αλλά κατά πλειοψηφία ήταν αντίθετοι σε κάθε νέα συμφωνία, διότι πίστευαν ότι τα μέτρα θα πλήρωναν και πάλι αυτοί. Τα κόμματα θα διχαστούν. Με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τάχθηκε η Χρυσή Αυγή. Η Νέα Δημοκρατία και ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής τάχθηκαν υπέρ του «ΝΑΙ». Το ΠΑΣΟΚ θεώρησε το Δημοψήφισμα αντισυνταγματικό και πρότεινε καταψήφιση της διεξαγωγής του. Ανάλογη ήταν και η θέση του ΚΚΕ. Το Ποτάμι τάχθηκε υπέρ του «ΝΑΙ».

Διχασμένοι οι πολίτες θα αντιδράσουν με μεγάλες συγκεντρώσεις με σύνθημα το «ΟΧΙ» και το «Μένουμε Ευρώπη» οι οπαδοί του «ΝΑΙ». Η πλειοψηφία, όμως, θυμωμένη με τα Μνημόνια ψήφισε «ΟΧΙ» (61,31%) – 38,69% το «ΝΑΙ».

Με μία ακόμη κωλοτούμπα ο Αλέξης Τσίπρας θα διαβάσει ανάποδα τα αποτελέσματα και το «ΟΧΙ» θα γίνει «ΝΑΙ». Υστερα από έναν μήνα θα γυρίσει από τις Βρυξέλλες με το 3ο Μνημόνιο! Και με τα capital controls!

Ο Γιώργος Ρωμαίος είναι δημοσιογράφος – συγγραφέας.

Βιβλία: Το τετράτομο «Η περιπέτεια του κοινοβουλευτισμού», «Η Ελλάδα των δανείων και των χρεοκοπιών», «Από τον Οθωνα στην καγκελάριο Μέρκελ – 180 χρόνια οι Γερμανοί στην Ελλάδα», «Η Ευρώπη και η Ελλάδα – Από την κρίση στην ελπίδα» (εκδόσεις Πατάκη)