Συχνά, τα πράγματα που αγαπούμε περισσότερο είναι εκείνα που μας καταστρέφουν. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση της Ανγκελα Μέρκελ, η οποία ανακοίνωσε πρόσφατα την απόφασή της να παραιτηθεί από την ηγεσία του κόμματός της, αλλά και από την καγκελαρία ώς το 2021.
Η Ιστορία τοποθέτησε τη Μέρκελ μέσα σε άγριες καταιγίδες. Αντί όμως να σπάσει τα αβγά και να ρισκάρει την επιβίωσή της, προτίμησε τα μπαλώματα. Το αποτέλεσμα όμως ήταν να κακοφορμίσουν οι πληγές.
Είναι πολύ πιθανό να επηρεάστηκε από την αγχώδη άνοδό της στην καγκελαρία. Στις εκλογές του 2005 πήγε με ένα ευρύτατο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις. Οι επικοινωνιακές της αδυναμίες όμως παρ’ ολίγον να της κοστίσουν τη νίκη. Η προεκλογική της εκστρατεία το 2009 μπορεί να χαρακτηριστεί μάλλον μπανάλ, ενώ φάνηκε να βολεύεται στον χαρακτηρισμό Mutti (μανούλα) που της είχαν προσάψει οι αντίπαλοί της. Και σαν να μην έφτανε αυτό, το 2013 ενίσχυσε την εικόνα της Mutti με το σύνθημα «Με ξέρεις».
Χωρίς μια σαφή πολιτική πλατφόρμα, η Μέρκελ κυβέρνησε κατά κύριο λόγο χωρίς εντολή. Η προτίμησή της στη «θολούρα» αποτυπώθηκε στο ζήτημα της μεταρρύθμισης της ευρωζώνης. Γνώριζε ότι η επιδιόρθωση της νομισματικής πολιτικής θα ισοδυναμούσε με ανάληψη πολιτικού ρίσκου από μέρους της, αφού θα απαιτούσε οικονομικές θυσίες από τους Γερμανούς. Ο Χέλμουτ Κολ ωστόσο είχε υποσχεθεί στη γερμανική κοινή γνώμη ότι η υιοθέτηση του κοινού νομίσματος δεν θα επέφερε καμία θυσία. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που η Μέρκελ έκανε τα ελάχιστα που απαιτούνταν για να μη διαλυθεί η ευρωζώνη.
Ενα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η καθυστέρηση με την οποία συμφώνησε στην παροχή ενός πακέτου βοήθειας στην Ελλάδα τον Μάιο του 2010. Από την άλλη πλευρά βέβαια στήριξε τον Μάριο Ντράγκι τον Ιούλιο του 2012 όταν η ευρωζώνη αντιμετώπισε τη μεγάλη της υπαρξιακή κρίση. Αλλά και πάλι, παρά το γεγονός ότι οι πρωτοβουλίες Ντράγκι βοήθησαν την ευρωζώνη να μην καταρρεύσει δεν ήταν αρκετές για να εγγυηθούν μακροπρόθεσμα τη σταθερότητά της.
Στο ζήτημα της προσφυγικής κρίσης, η Μέρκελ επέλεξε μια πολιτική ανοικτών θυρών. Ο ουμανισμός της επαινέθηκε απ’ όλον τον κόσμο. Στη χώρα της όμως η πολιτική της έδωσε έναν νέο λόγο ύπαρξης στην Εναλλακτική για τη Γερμανία, το κίνημα που είχε δημιουργηθεί το 2013 για να εναντιωθεί στο ευρώ
Μ’ ετούτα και μ’ εκείνα, η καγκελάριος κατάφερε να κρατήσει το καράβι σταθερό. Οι καταιγίδες όμως εξακολουθούν να μαίνονται. Κι αυτή είναι η τραγωδία της Ανγκελα Μέρκελ.
Ο Ασόκα Μόντι είναι επισκέπτης καθηγητής στο Πρίνστον, πρώην στέλεχος του ΔΝΤ. Εχει γράψει το βιβλίο «Euro Tragedy: A Drama in Nine Acts» (Oxford University Press)