Ο αρχικός του σκοπός ήταν να γράψει ένα βιβλίο – λεύκωμα για τις συνήθειες των γερμανών στρατιωτών, στα διαλείματα από τις μάχες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλωστε, ο Μάρτιν Ντάμαν, ως ειδικός πάνω στις πολεμικές φωτογραφίες και τη σημασία τους για το πώς στοιχειοθετούν αθέατες όψεις της επίσημης ιστορίας έδειχνε ανέκαθεν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη περίοδο.

Μια περίοδο στην οποία επιστρέφουμε κάθε τόσο, αλλά, σύμφωνα με κορυφαίους ιστορικούς – όπως ο Iαν Κέρσοου – μονίμως μας διαφεύγει. Τα ευρήματα της έρευνας του Ντάμαν πάντως δεν ήταν τα αναμενόμενα. Ξεφυλλίζοντας εικόνες από αρχεία της εποχής ανακάλυψε ερασιτεχνικές φωτογραφίες γερμανών στρατιωτών, οι οποίες αν μη τι άλλο βρίσκονταν στον αντίποδα της ιδεολογίας που επέβαλλε ο ναζισμός. Γιατί πώς αλλιώς μπορεί να περιγράψει κανείς ναζί ντυμένους με γυναικεία ρούχα, όταν η αρρενωπότητα και η κυριαρχία του μιλιταρισμού ισοπέδωνε οποιαδήποτε άλλη αξία. Ολα αυτά τα ευρήματα ο Ντάμαν τα αποτύπωσε στο βιβλίο του «Soldier Studies: Cross-Dressing in der Wehrmacht» που κυκλοφόρησε πριν από λίγες εβδομάδες από τον βερολινέζικο εκδοτικό οίκο Hatje Cantz Verlag.

Στις 128 σελίδες του, ο γερμανός καλλιτέχνης και φωτογράφος παρουσιάζει ανατρεπτικά στιγμιότυπα από την καθημερινότητα των στρατιωτών: από αυτοσχέδιες γυναικείες μεταμφιέσεις μεταξύ φίλων στο μέτωπο του πολέμου μέχρι περιπαικτικά καψώνια σε νεοσύλλεκτους φαντάρους και λεπτομερώς προετοιμασμένες παραστάσεις σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Οι εικόνες μαρτυρούν διαφορετικούς συσχετισμούς ανάμεσα στο αρσενικό και το θηλυκό από αυτούς που ευαγγελιζόταν ο Χίτλερ. Νεαροί με γυναικεία εσώρουχα, μεγαλύτεροι σε ηλικία άνδρες ντυμένοι με φορέματα και παρέα, πόζαραν χωρίς ταμπού μολονότι αποτελούσαν ενεργά μέλη του Τρίτου Ράιχ.

ΚΑΝΟΝΑΣ  Ή ΕΞΑΙΡΕΣΗ; Οπως εξηγεί ο Ντάμαν στα κείμενά του, όπως σε όλους τους μεγάλους πολέμους του περασμένου αιώνα, έτσι και στον Β’ Παγκόσμιο, δεν μπορεί παρά το ναζιστικό καθεστώς να κατέβαλλε προσπάθειες για να ψυχαγωγείται το στράτευμα, που λειτουργούσε υπό το μόνιμο άγχος της νίκης και της καταστολής ολόκληρων πληθυσμών (ας μην ξεχνάμε ότι πρώτοι οι γερμανοί στρατιώτες εναντιώθηκαν στον τουφεκισμό Εβραίων εξ επαφής, καθώς έφταναν σε νευρικές διαταραχές). Πέρα από τις συγκεκριμένες κρατικές παρεμβάσεις στα πεδία των μαχών που συντηρούνταν και από τον πλούτο που άρπαζαν οι κατακτητές από τις χώρες που υπέτασσαν, οι στρατευμένοι φαίνεται πως είχαν κι εκείνοι τα δικά τους αυτοσχέδια δρώμενα.

«Στα περισσότερα εφήμερα σόου, δεν έλειπαν κι εκείνοι που επιδίδονταν σε τρανσβεστισμό, αφήνοντας ελεύθερα τα θηλυκά τους αισθήματα ή ακόμα και τη σεξουαλικότητά τους, σβήνοντας τελικά τους ρόλους των δύο φύλων.

Χωρίς διακρίσεις, όλοι αυτοί οι άνδρες φαίνονταν να είναι εντελώς παραδομένοι στη στιγμή και στις δικές τους επιθυμίες, σε μια μοναδική κατάσταση ευδαιμονίας που φαίνεται σε όλες τις φωτογραφίες, ανεξαρτήτως του πόσο διαφορετικές ήταν οι περιστάσεις όπου τραβήχτηκαν», τονίζει ο συγγραφέας σε ένα απόσπασμα του βιβλίου του. Μαζί του φαίνεται πως συμφωνεί και ο κοινωνιολόγος Χάραλντ Βέλζερ, ο οποίος απορρίπτει την ιδέα πως οι συγκεκριμένες συμπεριφορές ήταν κάτι το διαφορετικό.

Ο ίδιος θεωρεί πως ήταν απολύτως φυσιολογικές εκφράσεις ανθρωπίνων συναισθημάτων που υπήρξαν σε κάθε σημείο της ιστορίας της ανθρωπότητας. Ακόμα κι αν αναφερόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης σαν κι αυτή που βρέθηκαν οι στρατιώτες στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Οσο παράδοξο κι αν φαίνεται, αυτές οι φωτογραφίες των στρατιωτών της Βέρμαχ με γυναικεία εσώρουχα σε πρώτη ματιά, στην πραγματικότητα ενισχύουν την αίσθηση της φυσιολογικότητας της κατάστασης και όχι της εξαιρετικότητάς της, ακριβώς την εποχή του πολέμου», επισημαίνει ο κοινωνιολόγος. Τόσο ο ίδιος όσο και ο Ντάμαν, στα κριτικά τους κείμενα που συμπεριλαμβάνονται στον τόμο, καταλήγουν στο συμπέρασμα πως τελικά όλα μπορούν να έχουν μια αντίθετη πλευρά, ακόμα κι αν πρόκειται για ναζί σε περίοδο πολέμου!