Σωρηδόν ακούγονται αφοριστικές κινδυνολογίες για το τεχνολογικό μέλλον της εποχής μας. Δημοσιεύματα κι αναλύσεις παρουσιάζουν ένα αύριο σκοτεινό, γεμάτο εικόνες εφιαλτικές κι αδιέξοδες. Τα μηχανήματα θ’ αντικαταστήσουν τους ανθρώπους και τα ρομπότ θα κυριαρχήσουν στη γη.

Είναι όμως τα πράγματα ακριβώς έτσι; Οι προπαγανδιστές της τεχνιτής νοημοσύνης (ΑΙ) επιμένουν πως η εποχή των σκεπτόμενων μηχανών βρίσκεται περίπου στη γωνία. Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική. Τελευταίες μελέτες δείχνουν πως οι αυτοανανεούμενες μηχανές είναι τουλάχιστον 30 χρόνια – το λιγότερο – μακριά.

Η απάντηση δεν είναι η καταδίκη της τεχνολογίας. Οπως οι Λουδίτες, που έσπαγαν ρολόγια για να σταματήσουν την ώρα! Ετσι και τώρα, η τεχνολογία δεν αστυνομεύεται. Θα είναι σαν ένας αστυνομικός σε ένα δωμάτιο να κυνηγά, με το όπλο στα χέρια, τα μικρόβια!

Τα ρομπότ θα έρθουν. Αυτό δεν μπορεί να αναχαιτισθεί. Ομως για να λειτουργήσει η κοινωνία θα χρειασθεί απαραίτητα οικονομολόγους, φιλοσόφους και πολιτικούς επιστήμονες. Σε ένα εξαιρετικό του βιβλίο ο Scott Hartley («The Fuzzy and the Techie: Why the Liberal Arts Will Rule the Digital World», 2018) εξηγεί τους λόγους που ο κόσμος αύριο θα έχει απόλυτη ανάγκη και τους τεχνικούς, αλλά και τους φιλοσόφους. Στόχος της τεχνολογίας είναι πάντα η βελτίωση της ζωής μας. Και οι ανθρωπιστικές σπουδές, μαζί με τις κοινωνικές επιστήμες, μας κάνουν να καταλάβουμε τις ανθρώπινες συνθήκες και τους τρόπους βελτίωσής τους. Η ανθρώπινη διάνοια είναι απαραίτητη, προκειμένου να σχεδιασθεί και να οριοθετηθεί το συλλογικό μας πεπρωμένο.

Μια άλλη μελέτη (Christian Madsbjerg, «Sensemaking: What Makes Human Intelligence Essential in the Age of the Algorithm», 2017) εξηγεί τους κινδύνους της αφοσίωσης σε μαθηματικά και τεχνολογικά δεδομένα. Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει σε λάθος αποφάσεις και στην κατάρρευση ακόμη κι επιχειρηματικών μονάδων. Υπάρχει ανάγκη κοινής λογικής. Κι αυτή προέρχεται μόνο από ανθρώπους των κοινωνικών ή των ανθρωπιστικών σπουδών.

Οι μεγαλύτερες επιτυχίες σήμερα δεν οφείλονται σε ποσοτικά μοντέλα και τεχνολογικές μελέτες, αλλά σε οργανωμένη και βαθιά σκέψη συνδεόμενη με τον πολιτισμό, τη γλώσσα και την ιστορία. Κι έτσι μόνο φθάνουμε στην «κοινή λογική».

Ως συνέπεια η τεχνολογία δεν θα κυριαρχήσει στην ανθρώπινη φύση εις βάρος της διάνοιας. Μπορεί η ρομποτική να κάνει άλματα και να κυριαρχήσει ακόμη και σε τομείς όπως η νομική επιστήμη. Οι κοινωνικές όμως σπουδές δεν πρόκειται να περιθωριοποιηθούν.