Η Τουρκία έχει πληθυσμό 82 εκατομμύρια, μεγάλες φιλοδοξίες για τον περιφερειακό της ρόλο, ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, τεράστια ακτογραμμή από τα Στενά έως τα παράλια της Συρίας και μια διψασμένη για φυσικούς πόρους αγορά (που εξαρτάται από Ρωσία και Ιράν). Συνεπεία αυτών αλλά και του μεγαλοϊδεατισμού της ηγεσίας της, δεν διανοείται ότι μπορεί να μείνει εκτός ενεργειακού νυμφώνα στην Ανατολική Μεσόγειο. Εχοντας, όμως, τοποθετήσει απέναντί της το Ισραήλ, προκειμένου να αναδειχθεί σε σημείο αναφοράς του σουνιτικού Ισλάμ, στηρίζοντας τους Αδελφούς Μουσουλμάνους κόντρα στον Αλ Σίσι στην Αίγυπτο και ακολουθώντας μια ισοπεδωτική πολιτική απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία, στερείται ερεισμάτων στην περιοχή – πλην Τουρκοκυπρίων και κάποιων δυνάμεων στη χαοτική Λιβύη. Ετσι, αντί της διπλωματικής οδού, καθώς είναι μαθημένη κινείται επιθετικά ως δυνάμει αναθεωρητής του status quo. Αμφισβητεί συμφωνίες οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών, προσφέρει ως δέλεαρ ανατροπής των υφιστάμενων συμφωνιών πολλαπλάσια χωρικά ύδατα σε Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο με ανεκδιήγητες προτάσεις. Απώτερος στόχος της είναι η εμπλοκή της στην εκμετάλλευση και τη διαμετακόμιση των φυσικών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου.

Ομως, συνάμα, εγγράφει υποθήκες για το μέλλον μέσω της δέσμευσης διαφιλονικούμενων (και μη) περιοχών, αεροναυτικών ασκήσεων, διεξαγωγής σεισμογραφικών ερευνών και ερευνητικών γεωτρήσεων. Δεν αρκείται στο γκριζάρισμα του τριγώνου Κρήτης – Καστελλορίζου – Κύπρου, αλλά αμφισβητεί συστηματικά τα δικαιώματα της Λευκωσίας – με σεισμογραφικά σκάφη, όπως από το 2011 με το περιώνυμο «Πίρι Ρέις», σήμερα με το «Μπαρμπαρός» και στο μέλλον ενδεχομένως με το πλωτό γεωτρύπανο «Φατίχ». Και παρότι με βάση απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, η πόντιση σεισμικού καλωδίου εντός ΑΟΖ χωρίς άδεια του παράκτιου κράτους δεν προκαλεί ανεπανόρθωτη βλάβη, στην πράξη συνιστά ευθεία υπονόμευση της κυριαρχίας του. Μάλιστα, η κατάσταση για την Κύπρο θα επιδεινωθεί αν η Αγκυρα, χωρίς να παρενοχλήσει κάποια ερευνητική γεώτρηση ή μελλοντικά αντίστοιχη εξόρυξη, «τρυπήσει» εντός κυπριακής ΑΟΖ.

Μέσα σε αυτό το μονομερώς τεταμένο κλίμα, εταιρείες, οι υπόλοιποι δρώντες συνεχίζουν προσώρας απερίσπαστοι το έργο τους, κάτι που καθιστά ακόμη πιο νευρική την Τουρκία. Χαρακτηριστικό αυτού είναι πως Total και Eni εκδήλωσαν πρόσφατα το ενδιαφέρον τους για το κυπριακό τεμάχιο 7. Επακόλουθα, η Αγκυρα στρέφει το βλέμμα της σε τυχόν εκκίνηση των διαπραγματεύσεων του Κυπριακού, όπου επιχειρεί να τροποποιήσει υπέρ της τους όρους του διαλόγου. Προσδοκά ότι σε ένα διαφοροποιημένο πλαίσιο από αυτό που κατέληξαν οι συζητήσεις στο Κραν Μοντανά (και υπό το στενό πρέσινγκ της), η πίεση θα μεταφερθεί σε Ελληνοκυπρίους και Ελλάδα, ώστε αυτή και οι Τουρκοκύπριοι να επωφεληθούν στο ουσιαστικό διακύβευμα που δεν είναι άλλο από την επιβολή της συν-αξιοποίησης του ενεργειακού πλούτου. Εξίσου – και εδώ απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή – η τουρκική ηγεσία είναι σε αναζήτηση του αδύναμου κρίκου που θα αναγκαστεί να συνομιλήσει ή/και να συμβιβαστεί μαζί της χάριν της ανάγκης η αξιοποίηση των υδρογονανθράκων να γίνει σε ομαλές συνθήκες. Και εργάζεται πυρετωδώς για να πείσει τους ενδιαφερομένους ότι αυτή η εξέλιξη αποτελεί μονόδρομο.

Ο δρ Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής Ερευνών ΙΔΙΣ & συγγραφέας του βιβλίου «Τουρκία, Ισλάμ, Ερντογάν»