Σε πλειοδοσία για την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους έχουν αποδυθεί τα κόμματα της Κεντροαριστεράς στη Γερμανία. Μολονότι η κοινωνική πολιτική είναι κλασικό θέμα των Σοσιαλδημοκρατών, βγαίνουν και πάλι χαμένοι γιατί κάνουν και αυτήν τη συζήτηση με το βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν και όχι στο μέλλον.

Ποιος μπορεί να λύσει καλύτερα τα μεγάλα προβλήματα του παρόντος και του μέλλοντος; Μόνο το 4% εμπιστεύεται το SPD, σύμφωνα με σχετική έρευνα – είναι το χαμηλότερο ποσοστό που είχαν ποτέ στο ερώτημα αυτό οι Σοσιαλδημοκράτες. Και αυτό από μόνο του εξηγεί ίσως γιατί το SPD με 150 χρόνια Ιστορίας πίσω του σπάει το ένα αρνητικό ρεκόρ μετά το άλλο – στις τελευταίες δημοσκοπήσεις έπεσε στο 14%, το χαμηλότερο ποσοστό που είχε ποτέ. Το SPD έχει στραμμένο το βλέμμα στο παρελθόν. Ακόμα και όταν μιλάει για το μέλλον, καταλήγει στην ομφαλοσκόπηση για την επεξεργασία του τραυματικού παρελθόντος. Οι Σοσιαλδημοκράτες αναζητούν την πηγή της σημερινής κακοδαιμονίας τους στη μεταρρυθμιστική «Ατζέντα 2010» του σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Γκέρχαρτ Σρέντερ. Οταν η κυβέρνηση SPD – Πρασίνων του Σρέντερ πέρασε το πακέτο των μεταρρυθμίσεων στις αρχές του αιώνα, 2003 – 2005, η Γερμανία ήταν ο «μεγάλος ασθενής» της Ευρώπης, ο αριθμός των ανέργων είχε ξεπεράσει τα 5 εκατ., απαιτούνταν δραστικές τομές στην αγορά εργασίας και στο κοινωνικό κράτος που δεν μπορούσε πλέον σε εκείνη τη μορφή να χρηματοδοτηθεί. Οι επώδυνες περικοπές και μεταρρυθμίσεις έχουν το όνομα του εμπνευστή τους, του Σοσιαλδημοκράτη μάνατζερ της Volkswagen (VW) Πέτερ Χαρτς, στον οποίο ανέθεσε ο Σρέντερ την αναμόρφωση του κοινωνικού συστήματος της χώρας. Από τις τέσσερις παρεμβάσεις του, εκείνη που συνεχίζει και σήμερα να είναι στο μάτι της Αριστεράς είναι ο νόμος «Χαρτς ΙV», το κοινωνικό βοήθημα για όσους μετά το επίδομα ανεργίας δεν μπορούν να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας. Το βοήθημα θα είναι από τον ερχόμενο Ιανουάριο στα 424 ευρώ τον μήνα για τις καθημερινές ανάγκες διαβίωσης, ενώ καλύπτεται και το κόστος ενοικίου. Για μία τετραμελή οικογένεια με παιδιά 5-8 παιδιών, το βοήθημα είναι στα 1.264 ευρώ τον μήνα.

Η μεταρρυθμιστική Ατζέντα 2010 του Σρέντερ τραυμάτισε το SPD με την αποχώρηση του τότε προέδρου του κόμματος Οσκαρ Λαφοντέν. Αλλά βοήθησε τη Γερμανία να αντιμετωπίσει τη μεγάλη κρίση του 2008 και να ανακτήσει την οικονομική της ισχύ καταγράφοντας τα τελευταία χρόνια τη σταθερά ανοδική πορεία της οικονομίας της. Η Χριστιανοδημοκράτης καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ δεν χάνει ευκαιρία να επαινεί για αυτό την Ατζέντα του προκατόχου της Σρέντερ. Οι σοσιαλδημοκράτες δαιμονοποιούν τις μεταρρυθμίσεις του Σρέντερ με συνέπεια να μην μπορούν να καρπωθούν και τα επιτεύγματά της. Αντίθετα, πλειοδοτούν με το μετακομμουνιστικό κόμμα Η Αριστερά και τους Πρασίνους για την κατάργηση του «Χαρτς-ΙV».

«Το SPD ενδιαφερόταν πάντα για να φέρει το κοινωνικό κράτος στις απαιτήσεις της εποχής, συντελούνται μεγάλες αλλαγές στον κόσμο της εργασίας, το παλιό σύστημα δεν ταιριάζει πλέον σε πολλά πράγματα» εξήγησε η Αντρέα Νάλες σε συνέντευξή της στο «Σπίγκελ». Η πρόταση της Νάλες είναι να θεσπιστεί το «επίδομα του πολίτη» ως ένα νέο σύστημα βασικής κοινωνικής ασφάλισης που θα στηρίζεται στους ίδιους πυλώνες με το «Χαρτς-IV», αλλά δεν θα είναι τόσο αυστηρό στις κυρώσεις για όσους απορρίπτουν μία προτεινόμενη θέση εργασίας.

Ωστόσο, ο τρόπος που ανοίγει τη συζήτηση η Νάλες – π.χ. σε εκδήλωση του SPD με προσκεκλημένο τον Αλέξη Τσίπρα – καθώς και η πίεση της αριστερής πτέρυγας του SPD για οριστική κατάργηση του «Χαρτς-IV» ακυρώνει και τις επιτυχίες των Σοσιαλδημοκρατών υπουργών της σημερινής κυβέρνησης στους τομείς της εργασίας και της κοινωνικής πολιτικής. Ο πρώην πρόεδρος του SPD Ζίγκμαρ Γκάμπριελ προειδοποιεί ότι το SPD «δεν πρέπει να μετατραπεί σε “κόμμα του Χαρτς-IV”, υπάρχει ήδη Η Αριστερά και στην πλειοδοσία μαζί της το SPD μόνον χαμένο μπορεί να βγει».

Η «οικολογική» επίθεση

Ανταγωνισμό απέκτησαν οι Σοσιαλδημοκράτες εσχάτως και από τους Πρασίνους. Οι Οικολόγοι όχι μόνον δεν επλήγησαν από την Ατζέντα 2010 που πέρασαν μαζί με το SPD στην κυβέρνηση Σρέντερ, αλλά με τη νέα ηγεσία και τον αέρα των εκλογικών επιτυχιών και της δημοσκοπικής εκτίναξης επιχειρούν να καλύψουν και θεματικά τον χώρο του SPD στην κοινωνική πολιτική. Ο πρόεδρος των Πρασίνων Ρόμπερτ Χάμπεκ προπαγανδίζει το άνευ όρων βασικό εισόδημα για όλους. Η Νάλες βγήκε στην αντεπίθεση. «Αυτό σημαίνει άλλα τέσσερα εκατομμύρια δικαιούχους και 30 δισ. ευρώ τον χρόνο πρόσθετο κόστος, που θα χρηματοδοτηθεί από εκείνους που εργάζονται σκληρά και δεν είναι υψηλόμισθοι».Ο αγώνας δρόμου μόλις ξεκίνησε.