Πολλοί αναλυτές και διπλωμάτες στις δυτικές πρωτεύουσες θορυβήθηκαν για άλλη μια φορά με την πρόσφατη ρωσο-ουκρανική κρίση. Κάποιοι μάλιστα ενεφάνισαν ως επικείμενη μια ρήξη μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Αλλά η ψυχροπολεμική ένταση, που καλλιεργείται με αφορμή το Ουκρανικό, είναι ανιστόρητη.

Η Ρωσία και οι δυτικές δυνάμεις είναι σύμμαχοι εδώ και τριακόσια χρόνια, με εξαίρεση το σύντομο πολεμικό επεισόδιο του Κριμαϊκού Πολέμου (1854), το οποίο όμως δεν ανέτρεψε τις παγκόσμιες ισορροπίες. Η Ρωσία πολέμησε στο πλευρό των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών δυνάμεων στον Πρώτο και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη συνέχεια, στον μακροχρόνιο Ψυχρό Πόλεμο, αν και πλέον σε αντίπαλα ιδεολογικά στρατόπεδα, η Σοβιετική Ενωση δεν ήρθε ποτέ σε ανοιχτή ρήξη με τον δυτικό συνασπισμό. Απεναντίας, οι δύο πλευρές βρήκαν μία ισορροπία επωφελή και για τις δύο, αφού η ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση συσπείρωσε και τις δύο πλευρές.

Μετά το 1991 και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, η Δύση αποκατέστησε πλήρως τις οικονομικές και πολιτικές σχέσεις με τη Ρωσία. Ηταν ασφαλώς λάθος ότι η Δύση προσπάθησε να αποικιοποιήσει οικονομικά τη Ρωσία, ήταν λάθος η υποτιμητική συμπεριφορά έναντι του Γέλτσιν, όπως ήταν μέγα λάθος ότι η Ρωσία δεν εκλήθη να ενσωματωθεί στους δυτικούς θεσμούς (ΝΑΤΟ, ΕΕ κ.λπ.).

Διότι ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι πολιτιστικά η Ρωσία αποτελεί οργανικό αν και ιδιόρρυθμο μέρος αυτού που αποκαλούμε δυτικός πολιτισμός; Πολιτικά και εκκλησιαστικά η Ρωσία είναι δημιούργημα του ελληνορθόδοξου Βυζαντίου. Τη νεώτερη Ρωσία κυβέρνησαν γερμανικές δυναστείες. Ο Διαφωτισμός είχε σημαντική απήχηση στη ρωσική άρχουσα τάξη. Ενώ χωρίς τη ρωσική λογοτεχνία και τη ρωσική κλασική μουσική δεν νοείται ο ευρωπαϊκός πολιτισμός. Τα δε ανατολίτικα στοιχεία του ρωσικού κόσμου (αυταρχισμός, βία, ιμπεριαλισμός) δεν είναι εντονότερα από αυτά κάποιων άλλων ευρωπαϊκών λαών, π.χ. των Γερμανών.

Πέραν αυτών, οι δυτικές δυνάμεις μπορεί να δυσαρεστούνται από επεισόδια όπως της Κριμαίας, αλλά έχουν πλήρη επίγνωση του γεωπολιτικού μεγέθους του ρωσικού κολοσσού. Μια χώρα που εκτείνεται από τη Βαλτική έως την Αλάσκα δεν είναι εύκολο να καταβληθεί, όπως αποδείχθηκε με τις εκστρατείες του Ναπολέοντα και του Χίτλερ. Αλλά δεν είναι εύκολο και να αγνοηθεί ως σύμμαχος, όπως απέδειξε το Στάλινγκραντ, που έκρινε την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στην προσάρτηση της Κριμαίας από τον Πούτιν το 2014, πολλοί δυτικοί αναλυτές προέβλεπαν σφοδρή σύγκρουση. Υπήρξαν σχολιαστές που θεωρούσαν αναπόφευκτες ακόμα και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Παρά ταύτα, δύο ειδήμονες σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι και ο Χένρι Κίσινγκερ, και μία επιφανής ιστορικός, η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, δήλωσαν απερίφραστα ότι η Δύση οφείλει να σεβαστεί το γεγονός ότι ιστορικά, πολιτικά και πολιτισμικά η Κριμαία ανήκει στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας.

Τελικώς το 2014 επαληθεύθηκε ότι οι ΗΠΑ δεν επρόκειτο να πολεμήσουν για να αποτρέψουν την προσάρτηση της Κριμαίας στη ρωσική επικράτεια. Ετσι και τώρα, η σχέση της Δύσης με τη Ρωσία είναι πολύ σημαντική για να διακυβευτεί από μια διαμάχη σημαντική μεν, αλλά με τοπική σημασία. Οι μεγάλοι στο τέλος «τα βρίσκουν», όπως απέδειξε η συμφωνία της Μόσχας τον Οκτώβριο του 1944, όταν η Δύση και η Ρωσία διαμοίρασαν την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια σε ένα απλό κομμάτι χαρτί.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης