«Ποιος θυμάται πλέον τις απαρχές της κρίσης;» αναρωτιόταν το βράδυ του Σαββάτου στη «Monde» η Φρανσουάζ Φρεσόζ. «Την αύξηση των φόρων στα καύσιμα που η Αριστερά και η Δεξιά αποδέχθηκαν με την ψήφο τους γιατί ξεκινάει τη Δευτέρα στο Κατοβίτσε της Πολωνίας η COP24 [η Διεθνής Σύνοδος του ΟΗΕ] για το κλίμα και υπάρχει επείγουσα ανάγκη να δράσουμε; Το θέμα δεν είναι πλέον αυτό. Είναι να γλιτώσουμε όσο το δυνατόν πιο σύντομα από τη βία» σχολίαζε. Οπως επισημαίνει ωστόσο στην «Guardian» ο γάλλος γεωγράφος Κριστόφ Γκιγί, συγγραφέας μεταξύ άλλων του βιβλίου αναφοράς «Η γαλλική περιφέρεια: πώς θυσιάσαμε τις λαϊκές τάξεις», οι αυξήσεις των τιμών των καυσίμων ήταν απλώς η θρυαλλίδα που πυροδότησε το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, όχι η γενεσιουργός αιτία. Και το ίδιο το κίνημα δεν είναι παρά ένα σύμπτωμα μιας Γαλλίας διχασμένης.

Στη Γαλλία, σημειώνει ο Γκιγί, όπως και σε όλες τις δυτικές χώρες, περάσαμε μέσα σε μερικές δεκαετίες από ένα σύστημα το οποίο ενσωμάτωνε οικονομικά, πολιτικά και πολιτισμικά την πλειοψηφία σε μια άνιση κοινωνία, η οποία, παρότι παράγει όλο και μεγαλύτερο πλούτο, ωφελεί μόνο τους ήδη πλούσιους. Η αλλαγή αυτή δεν οφείλεται όμως σε κάποια συνωμοσία, σε κάποια βούληση οριστικής απαλλαγής από τους φτωχούς, αλλά σε ένα μοντέλο που περιλαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερη εργασιακή πόλωση, καθώς και μία νέα κοινωνική γεωγραφία: η απασχόληση και ο πλούτος συγκεντρώνονται ολοένα και περισσότερο στις μεγάλες πόλεις. Οι αποβιομηχανοποιημένες περιοχές, οι αγροτικές περιοχές, οι μικρού και μεσαίου μεγέθους πόλεις γίνονται ολοένα και λιγότερο δυναμικές. Σε αυτές όμως τις περιοχές – στη «γαλλική περιφέρεια» (αν και θα μπορούσε κανείς να μιλήσει και για την αμερικανική ή τη βρετανική περιφέρεια) – είναι που ζει ένα μεγάλο κομμάτι της εργατικής τάξης. Για πρώτη φορά, λοιπόν, οι «εργάτες» δεν ζουν πλέον στις περιοχές όπου παράγεται απασχόληση, και αυτό επιφέρει ένα κοινωνικό και πολιτισμικό σοκ.

Σε αυτή την «περιφερειακή Γαλλία» γεννήθηκε το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων. Σε αυτές τις περιφερειακές περιοχές έχει, επίσης, την πηγή του το δυτικό λαϊκιστικό κύμα. Η αμερικανική περιφέρεια έφερε τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Η ιταλική περιφέρεια – το mezzogiorno, οι αγροτικές περιοχές και οι μικρές βιομηχανικές πόλεις του ιταλικού Βορρά – είναι η πηγή του λαϊκιστικού κύματος της χώρας. Η διαμαρτυρία αυτή πραγματοποιείται από τις τάξεις που, σε περασμένες εποχές, ήταν κάποτε το βασικό σημείο αναφοράς ενός πολιτικού και πνευματικού κόσμου που τις έχει πλέον ξεχάσει. Οι δυτικές ελίτ έχουν σταδιακά ξεχάσει έναν λαό που πια δεν βλέπουν. Οι παγκοσμιοποιημένες μητροπόλεις είναι οι νέες πόλεις – φρούρια του 21ου αιώνα, γεμάτες πλούτο και ανισότητες, χωρίς θέση ούτε καν για την πρώην μικρομεσαία τάξη.

Μην ξεχνάμε – καταλήγει ο Κριστόφ Γκιγί – πως το νόημα του κίτρινου γιλέκου είναι να προσφέρει ορατότητα σε αυτόν που το φοράει. Πρωταρχική ανάγκη των Κίτρινων Γιλέκων είναι να γίνουν ορατά και να αντιμετωπίζονται με σεβασμό. Ο αμερικανός πολιτικός φιλόσοφος Μάικλ Σαντέλ έχει δίκιο όταν επισημαίνει την ανικανότητα των ελίτ να λάβουν σοβαρά υπόψη τις προσδοκίες των φτωχών. Οι προσδοκίες αυτές είναι απλές: η προφύλαξη του κοινωνικού και πολιτισμικού κεφαλαίου και της δουλειάς τους. Κανένα σύστημα δεν μπορεί να παραμείνει στη θέση του αν δεν ενσωματώνει την πλειοψηφία των φτωχότερων πολιτών του.