Ο Κρις Σπύρου, στο παράδειγμά του, αποτυπώνει υπό μία έννοια μια ολόκληρη μεταπολεμική γενιά που ξενιτεύτηκε στις ΗΠΑ, δούλεψε σκληρά και ποτέ δεν ξέχασε την αφετηρία και καταγωγή του (Πορτή Αγράφων). Ο ίδιος βέβαια έκανε μερικά βήματα παραπάνω από τους συνομηλίκους του, κατορθώνοντας να γίνει ένας παράγοντας της αμερικανικής σκηνής, που σήμερα κινεί νήματα και εργάζεται στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο φτάνοντας να γίνει πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος στο Νιου Χαμσάιρ.

Σήμερα, πρόεδρος της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης, παραδοσιακός λομπίστας και παίκτης του Δημοκρατικού Κόμματος, σύνδεσμος με την Ομογένεια της Αμερικής, έχει άριστη γνώση του πολιτικού σκηνικού, ενώ σε όλους τους τόνους διατυπώνει την πολεμική του στη συμφωνία των Πρεσπών. Η συζήτηση με τον Κρις Σπύρου, που έχει γνωρίσει από κοντά πάνω από πέντε προέδρους των ΗΠΑ, είναι στενότατος φίλος του Μπιλ Κλίντον και τώρα ετοιμάζει την αυτοβιογραφία του, είναι παραπάνω από απολαυστική. Θαμώνας της Πλατείας Κολωνακίου, όλοι εδώ τον προσφωνούν Πρόεδρο, καθόμαστε και τα λέμε στο αγαπημένο του Tops του φίλου του Πέρου, από κει όπου κάποτε με μια τυχαία γνωριμία βρέθηκε να δουλεύει για τη Συνθήκη του Ντέιτον ως φίλος των δύο λαών (αμερικανικού και σερβικού).

Ποια είναι η δράση σας τώρα;

Η πολιτική μου δράση εκτείνεται σε δύο θέματα: να αποτρέψουμε ακόμη μία φορά η Νοτιοσλαβία ή Δημοκρατία των Σκοπίων, η αρχαία Παιονία και η διοικητική περιφέρεια της Δημοκρατίας του Βαρδάσκα να έχει το όνομα Μακεδονία.

Γιατί, κύριε Σπύρου;

Κάτι τέτοιο θα είναι επίτευγμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς, που από το 1920 αγωνίζεται να υπάρξει ανεξάρτητο μακεδονικό κράτος έξω από τη Μακεδονία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτή η περιφέρεια είναι ένα από τα τρία τμήματα που απαρτίζουν τη «Μακεδονία» της ΚΔ που κήρυξε το 1934 στη Μόσχα ο Ντιμιτρόφ.

Επομένως;

Επομένως, η ονομασία Βόρεια Μακεδονία αναφέρεται στη «Μακεδονία του Αιγαίου», τη «Μακεδονία του Μεγάλου Αλεξάνδρου» και ένα κομμάτι της Βουλγαρίας που είναι η «Μακεδονία του Πιρίν», για αυτούς όλα αυτά. Σκοπός τους, να ενώσουν τα τρία αυτά υποτιθέμενα κομμάτια και να γίνει η Μακεδονία της Κομιντέρν. Εως το 1991 λειτουργούσαν ως Γιουγκλοσλάβοι. Οταν έκαναν την απόσχιση όλες οι περιφέρειες, έγιναν πρώην. Το 1991, όταν οι τέσσερις περιφέρειες αποφάσισαν να αποσχισθούν από τη Γιουγκοσλαβία, η παγκόσμια κοινότητα προσδιόρισε τα σύνορα. Το καλοκαίρι του ’91 έγιναν όλες πρώην. Ετσι βγήκε η ονομασία Πρώην. Τον Σεπτέμβριο του ’91 ζήτησε ο Γκλιγκόροφ, που ηγούνταν αυτής της περιφέρειας, να αναγνωριστεί ως Δημοκρατία της Μακεδονίας.

Και;

Στις 4 Δεκεμβρίου του ’91 το Υπουργικό μας Συμβούλιο με πρόταση του Σαμαρά έθεσε τους όρους για να αναγνωρίσει η Ελλάδα αυτή την περιφέρεια: να μην έχει το όνομα Μακεδονία, να μην έχουν εδαφικές διεκδικήσεις, να μη διεκδικούν μακεδονική μειονότητα. Αυτή την πρόταση ο Σαμαράς την πήγε στο Συμβούλιο της Ευρώπης στις 16 Δεκεμβρίου του ’91, όπου έθεσαν τους όρους για όλες τις αποσχισθείσες δημοκρατίες, και ιδιαίτερα η ονομασία τους να μην εμπεριέχει εδαφικές διεκδικήσεις. Η Δημοκρατία των Σκοπίων, απαξιώνοντας την ψήφο των υπουργών, ζήτησε από την ΕΕ στις 7 Ιανουαρίου 1992 να αναγνωριστεί ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Στις 22 Ιανουαρίου 1992 η ΕΕ ανακοίνωσε ότι η ηγεσία της Ευρώπης απορρίπτει την αίτηση της Δημοκρατίας των Σκοπίων. Τέσσερις φορές η ΕΕ απέρριψε την αίτηση να αναγνωριστούν ως Δημοκρατία της Μακεδονίας.

Μετά;

Αύγουστο του 1992, ο Γκλιγκόροφ έκανε νέα αίτηση. Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ τούς είχε τάξει αναγνώριση, επειδή οι Σλαβοαμερικανοί είχαν δώσει πολλά λεφτά σε καμπάνια των Ρεπουμπλικανών.

Μιλάτε για τον Μπους τον γηραιότερο.

Ναι! Στις 2 Οκτωβρίου του 1992 μια ομάδα – εγώ τότε ήμουν πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος και των εκλεκτόρων του Κλίντον – ζητήσαμε γραπτή εγγύηση από τον Κλίντον πως δεν θα αναγνώριζε κράτος με ονομασία Μακεδονία. Ο Κλίντον εκλέχθηκε στις 5 Νοεμβρίου του 1992. Ο Μπους είναι ο πρώτος Ρεπουμπλικανός που έχασε δεύτερη τετραετία από το 1923 και ο Κλίντον ο πρώτος Δημοκράτης που πήρε δεύτερη τετραετία από το 1940. Πριν από την ορκωμοσία Κλίντον, εγώ με τους Δουκάκη και Τσόγκα οργανώσαμε την αντίσταση στην απερχόμενη κυβέρνηση, μην προλάβει και προβεί σε αναγνώριση. Στις 26 Ιανουαρίου του 1993 μια ομάδα Ελληνοαμερικανών έγραψε στον Κλίντον να συμβάλει στη συμφωνία για όνομα FYROM. Εγώ ήμουν ο μόνος που δεν υπέγραψα.

Τότε τι ιδιότητα είχατε;

Πρόεδρος εκλεκτόρων του Κλίντον. Τέλη Μαρτίου του 1993 προτείνουν ΠΓΔΜ, η τότε κυβέρνησή μας συμφώνησε. Στις 25 Μαρτίου έγινε δεξίωση στον Λευκό Οίκο με τον Κλίντον. Ημασταν 300 άτομα. Ο πρόεδρος μίλησε για συνεισφορά Ελλήνων στην εκλογή του. Την επόμενη μέρα συναντήθηκα μαζί του. Με ρώτησε για προσωρινή ονομασία. Του εξήγησα πως για την ελληνοαμερικανική κοινότητα και για μένα το θέμα είναι αδιαπραγμάτευτο. «Και συ δεν έχεις κανένα στρατηγικό όφελος» του είπα επίσης. Να σας θυμίσω πως όταν ο Κάρτερ έκανε άρση του εμπάργκο της Τουρκίας μετά την εισβολή στην Κύπρο κάναμε συλλαλητήριο έξω από τον Λευκό Οίκο 40.000! Και τον καταψηφίσαμε και έχασε και την προεδρία!

Φτάσαμε στις Πρέσπες, η συμφωνία είναι αμερικανική, όπως πολλοί λένε;

Αυτός είναι ένας ακόμη μύθος που δεν έχει βάση. Αλλος μύθος είναι η παρέμβαση του Σόρος. Ο Νίμιτς υπάρχει επειδή το ψήφισμα 817 του Συμβουλίου Ασφαλείας αναγνώρισε ανεξάρτητο κράτος χωρίς όνομα και έστειλε το θέμα στον Νίμιτς.

Τι άλλαξε τώρα και τρέξαμε τόσο;

Ο Ζάεφ κατάλαβε ότι τώρα είναι η τελευταία πιθανότητα να πείσει τους δικούς του πως πρέπει να ονομαστούν «Βόρεια Μακεδονία». Τόσο μαϊμού ήταν που ούτε οι ίδιοι οι Σκοπιανοί δεν τον τίμησαν με τη συμμετοχή τους στο δημοψήφισμα. Με ερώτηση δε μαϊμού.

Εμείς;

Η Ελλάδα δεν είχε καμία δουλειά να εμπλακεί στη συζήτηση αυτή του ονόματος. Το 817 δεν λέει πως η Ελλάδα έχει υποχρέωση να διορθώσει κάτι.

Τι άλλο δουλεύετε;

Την παγκόσμια ενορία της Αγίας Σοφίας. Να επανέλθει ως σύμβολο της Ορθοδοξίας. Η Αγία Σοφία είναι ο αρχαιότερος χριστιανικός ναός και περιμένει εμάς να επανέλθουμε και να προσευχηθούμε στους χώρους της, όπως κάνουν οι μουσουλμάνοι στη Μέκκα, οι Εβραίοι στον Τοίχο των Δακρύων και οι καθολικοί στον Αγιο Πέτρο. Να θυμάσαι κάτι: η κατοχή γίνεται με δύο τρόπους – είτε με βία είτε με νομοθεσία και λύνεται έτσι. Το 2010, προσπαθήσαμε στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Εστειλα γράμμα στον Ερντογάν ότι 200 πιστοί θα κάνουμε λειτουργία. Στις 16 Σεπτεμβρίου του 2010 πηγαίνοντας ο Ερντογάν μάς είπε πως δεν θα μας επιτραπεί η είσοδος στην Τουρκία. Πήγαμε στην Αλεξανδρούπολη και κάναμε λειτουργία στην «αόρατη Αγία Σοφία». Προσφύγαμε και στο δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά μας είπε πως δεν εξαντλήσαμε όλες τις νομικές προϋποθέσεις. Τώρα είμαστε έτοιμοι για την ιστοσελίδα μας με όλο το θέμα.

Τι είναι το λόμπινγκ, πρόεδρε;

Είναι το πιο απλό. Το πρώτο πράγμα που έκανα εγώ μόλις βγήκα από τη μάνα μου ήταν να αρχίσω να κλαίω για να αποσπάσω την προσοχή της. Μια ομάδα ανθρώπων κάποτε πήγαν στον Ρούζβελτ, του είπαν το θέμα, τους άκουσε προσεκτικά, τους είπε, συμφωνώ μαζί σας, είμαι μαζί σας και επιβάλετέ μου να σας βοηθήσω. Μake me help you!

Τα μεγάλα λόμπι στις ΗΠΑ σήμερα;

Ενα: το εβραϊκό. Δεν υπάρχει άλλο. Δεν υπάρχει ελληνοαμερικανικό λόμπι.

Γιατί;

Μετά το ’93 δεν υπήρχε άλλο θέμα από αυτό της ονομασίας των Σκοπίων. Υπάρχουν όμως λομπίστες. Πάρα πολλοί. Ενα θέμα έχουμε τώρα. Την ονομασία. Εχτισα ήδη τα θεμέλια της αντίστασης. 63 χρόνια δεν κάνω τίποτε άλλο. Τρίβω το πιπέρι.

Πώς βλέπετε τον Τραμπ;

Εχει βάλει τη χώρα στο αυτομίσος. Είναι ο δεύτερος μετά τον Λίνκολν που ξεκίνησε με την πλειοψηφία των πολιτών να μην τον αποδέχεται. Ο Λίνκολν για καλό λόγο βέβαια: τις ελευθερίες στους σκλάβους. Τούτος για κακό: το μίσος και τη διχόνοια στις εκλογές. Διχάζει για να υπάρχει.

Υπάρχει κάποιος να τον αντιμετωπίσει;

Είκοσι. Μίκι Μάους να τον λένε, θα τον νικήσει. Κινδυνεύουν οι δικοί του με φυλάκιση.

Πείτε μου έναν!

Ο Μπάιντεν. Ενας πραγματικός προοδευτικός δημοκράτης και φίλος μου από παλιά.

Πόσους προέδρους έχετε γνωρίσει;

Ο Νίξον το ’70 με διόρισε στον Λευκό Οίκο ως σύμβουλο. Οργάνωνα οκτώ πολιτείες, με θέμα τα δικαιώματα συμμετοχής πολιτών, μαύρων, Πορτορικανών κ.λπ. Εγινα πρόεδρος του κινήματος σε 46 πόλεις. Είχα ικανότητες να οργανώνω. Στο Νιου Χαμσάιρ όπου ήμουν εγώ πάντα, ήλθαν όλοι, ήλθε ο ΜακΚάρθι, ήλθε ο Κάρτερ. Το ’75 ήλθε ο Ρίγκαν, ενδιάμεσα ήλθε ο Φορντ, ο Τζόνσον, ο Νίξον, μετά ο Μπους. Ερχονταν όλοι σε εμάς. Με τον Κλίντον είχαμε ανοιχτές συνομιλίες, ήμαστε και φίλοι με τη Χίλαρι. Και με τον Ομπάμα. Και με τον Μπάιντεν.

Από πού κατάγεστε;

Εγώ είμαι από τα Αγραφα. Από την Πορτή της Καρδίτσας, Δήμος Μουζακίου. Γεννήθηκα το 1942.

Στην Αμερική πότε πάτε;

Το 1956. Επλενα πιάτα στο Νιου Χαμσάιρ. Eκεί είχε γεννηθεί η μάνα μου, πίσω από το εστιατόριο υπήρχε λουστράδικο. Εργαζόμουν ως λούστρος και στα πιάτα.

Πώς είναι η Αμερική;

Μετά τον πόλεμο, εκπαιδεύει παιδιά που επέστρεψαν από τον πόλεμο και από την Κορέα. Η πολιτεία μας είναι γεμάτη με εργοστάσια που έκαναν παπούτσια και υφάσματα. Εκεί δούλευα κι εγώ. Μόνος πήγα. Είχαν πάει η μάνα μου και ο μεγάλος μου αδελφός, δεκατριάμισι χρονών μπήκα μόνος στο καράβι «Ολύμπια». Δώδεκα μέρες ταξίδι. Δεν είχα δει ποτέ τόσο νερό. Εκεί, στις ΗΠΑ, είναι οκτώ ώρες δουλειά – όχι στη δουλειά. Εχει διαφορά. Τώρα είμαι περισσότερο χρόνο εδώ ως πρόεδρος της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης και ως πρόεδρος του Hellenic American University. Και το ’94 συμμετείχα στις διαπραγματεύσεις να σταματήσει ο πόλεμος της Βοσνίας, ως μέλος της Συνθήκης του Ντέιτον. Η Γερμανία είναι υπό αμερικανική κατοχή σήμερα. Πρόκειται περί Συνδέσμου τριών περιφερειών που απελευθερώθηκαν το 1945. Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας έγινε γιατί ψάχνουν τρόπο να υπογράψει λήξη πολέμου η Γερμανία, να φύγουν από κει οι αμερικανικές βάσεις.

Δηλαδή;

Διέλυσαν τα Βαλκάνια για να μεταφέρουν τις αμερικανικές βάσεις από τη Γερμανία.

Ποιον ξεχωρίζετε από τους αμερικανούς προέδρους;

Τον Κλίντον. Ηταν και ο Ομπάμα βέβαια πολύ καλός, οι σύμβουλοι μερικές φορές ήταν λίγοι. Και τον Ομπάμα τον συμβούλεψαν κακώς για τη Συρία και την Ουκρανία και ο Χόλμπουργκ τον Κλίντον λάθος για τα Βαλκάνια. Ο Κάρτερ ήταν ο πιο σοφός. Ενας αμερικανός στρατιώτης στα τέσσερα χρόνια του δεν σκοτώθηκε.

Πώς φτάσατε στο τραπέζι του Ντέιτον και δίπλα στον Μιλόσεβιτς;

Μια μέρα κάθονταν τρία άτομα σε διπλανό τραπέζι στου Πέρου, εδώ στο Κολωνάκι. «Ο πρόεδρος της Σερβίας θέλει να σε γνωρίσει, λέγεται Μιλόσεβιτς» μου είπαν. Ο Μιλόσεβιτς τότε προσπαθούσε να βρει επαφές με Αμερικανούς. Είχα μόλις εκλεγεί πρόεδρος της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης.

Και;

Μου πρότειναν αρχικά να δω τον τότε πρέσβη Μιλουτίνοβιτς. Μετά ταξίδεψα στη Σερβία. Εγώ που ταξίδεψα σε όλη την οικουμένη, δεν είχα ποτέ κρατήσει σημειώσεις. Τότε όμως άρχισα να γράφω, τα έγραφα όλα, και από διαπραγματεύσεις στο Ντέιτον όπου ήμουν αμισθί ως φίλος των δύο πλευρών. Δεν με πλήρωνε κανείς. Ηθελα απλώς να σταματήσει ο πόλεμος.