Πρώτοι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι άρχισαν να το «θερίζουν» από τον βυθό της θάλασσας για να το μετατρέψουν σε κόσμημα. Τους ακολούθησαν οι Ρωμαίοι, οι οποίοι δεν το φόρεσαν μόνο για διακοσμητικούς λόγους, αλλά κι επειδή πίστεψαν ότι μπορούσε να τους απαλλάξει από την κακοδαιμονία. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο ρωμαίος συγγραφέας Πλίνιος ο Πρεσβύτερος κάνει ειδική αναφορά στην αποτελεσματικότητά του σχετικά με την προστασία εναντίον των πειρασμών. Η πίστη στην αποτροπαϊκή του δύναμη, δε, ήταν τόσο μεγάλη, ώστε ακόμη και το Θείο Βρέφος στην περίοδο της Αναγέννησης απεικονίζεται με ένα ανάλογο κόσμημα κρεμασμένο στον λαιμό του.

Κι αν οι δοξασίες στις προστατευτικές του ιδιότητες ατόνησαν στο διάβα των αιώνων, η παρουσία του δεν έπαψε να είναι έντονη ούτε στη βικτωριανή εποχή, όταν ήταν περιζήτητο για τη δημιουργία πορτρέτων καμέο, ούτε στην περίοδο των κομψών δημιουργιών της art deco, ενώ αποτέλεσε αγαπημένη επιλογή – στην πιο φυσική και αδρή του μορφή – από τους χίπις τις δεκαετίες ’60 και ’70.

Αν κάνουμε μια πρόχειρη δημοσκόπηση ανάμεσα σε γνωστούς και φίλους, δύσκολα θα συμφωνήσουν αν είναι πορτοκαλοκόκκινο, μπεζ, χρυσαφί ή ροζ, ενώ οι πιο διαβασμένοι θα κάνουν λόγο ακόμη και για μαύρο σαν το μελάνι.

Μία από τις αποχρώσεις του κοραλλιού ωστόσο φέτος θα έχει την τιμητική της, καθώς αναδείχθηκε χρώμα της χρονιάς για το 2019 από το Ινστιτούτο Χρώματος της εταιρείας Παντόν. Και το όνομα αυτής: Εντονο Κοραλλί.

Πίσω από το όνομα αυτό και με την επίσημη επωνυμία στο χρωματολόγιο της Παντόν, PANTONE 16-1546, βρίσκεται ένα χρώμα από την οικογένεια του πορτοκαλί, το οποίο για άλλους ταυτίζεται με τις αποχρώσεις του ηλιοβασιλέματος και για άλλους με τα θαλάσσια ασπόνδυλα που ζουν σε αποικίες στα βάθη της θάλασσας. Αναμφισβήτητα η επιλογή του ως του χρώματος που θα κυριαρχήσει εντός της ερχόμενης χρονιάς θα βοηθήσει ώστε να αποσαφηνιστεί και να καθιερωθεί η συγκεκριμένη απόχρωση, αν και ο πολύπλευρος χαρακτήρας της θα υπενθυμίζει πάντα ότι το κάθε χρώμα εξαρτάται και από το βλέμμα του θεατή.

«Επιλέξαμε αυτή τη ζεστή, φυσική απόχρωση, διότι προς τα εκεί μας καθοδήγησαν οι άνθρωποι που βρέθηκαν στο επίκεντρο της έρευνάς μας» δηλώνει η εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου Λετρίς Αϊζμαν για το γεγονός ότι φέτος επιλέχθηκε μια θερμή απόχρωση, κάτι που είχε να συμβεί από το 2012.

«Ο κόσμος είναι πιο ήρεμος και πιο ευτυχισμένος από όσο νομίζαμε. Υπάρχει βεβαίως και το ενδεχόμενο σε ταραγμένους καιρούς σαν και αυτούς που διανύουμε να εκφράζει την επιθυμία του να γίνει ευτυχισμένος ακόμη κι αν δεν αισθάνεται έτσι» προσθέτει, χωρίς βεβαίως να παραλείπεται στο σκεπτικό της επιλογής και η οικολογική διάσταση του θέματος. Η ανάδειξη του Εντονου Κοραλλί εκτιμάται ότι θα αφυπνίσει το ενδιαφέρον και θα κινητοποιήσει το ευρύ κοινό – αλλά και τον κόσμο της μόδας – γύρω από το φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη, θύμα του οποίου είναι και τα κοράλλια, τα οποία είναι ζωντανοί οργανισμοί και οι έρευνες έχουν δείξει ότι πλέον έχει μειωθεί ο χρόνος ζωής τους, καθώς δεν αντέχουν την υψηλή θερμοκρασία των νερών των ωκεανών.

ΠΩΣ ΕΓΙΝΕ Η ΕΠΙΛΟΓΗ. Για να επιλεγεί το χρώμα της χρονιάς από το Ινστιτούτο Χρώματος, το οποίο τυγχάνει παγκόσμιας αναγνώρισης ως κυρίαρχη πηγή πληροφοριών σχετικά με το χρώμα, συνεργάζονται πολυεθνικές εταιρείες για τον ρόλο των αποχρώσεων στην ψυχολογία κατά τον σχεδιασμό της στρατηγικής τους. Αποστέλλονται εξειδικευμένοι συνεργάτες τους σε κάθε γωνιά του πλανήτη αναζητώντας χρωματικές ενδείξεις σε τρόφιμα, αυτοκίνητα, ρούχα και οικιακά σκεύη. Εν συνεχεία συγκεντρώνουν τα στοιχεία που έχουν καταγραφεί, τα αναλύουν, τα συγκρίνουν και το τελικό αποτέλεσμα αναδεικνύει το εκάστοτε επικρατέστερο χρώμα για τη χρονιά που ακολουθεί.

Το πορτοκαλί, στην οικογένεια του οποίου ανήκει το χρώμα του 2019, δεν ήταν γνωστό, τουλάχιστον με αυτή την ονομασία, πριν από τον 16ο αιώνα. Οι Κινέζοι στη θέα του θα έκαναν λόγο για κίτρινο ή για κροκί. Στην Ευρώπη αντιστοίχως θα απαντούσαν κόκκινο. Τα πράγματα άλλαξαν στα τέλη του 16ου αιώνα όταν άρχισαν να εισάγονται στη Γηραιά Ηπειρο καρποί από άλλες ηπείρους μαζί με τις ονομασίες τους. Ηταν η εποχή που φτάνει στην Ευρώπη από την ευρύτερη περιοχή της Ινδίας το νεράντζι. Το όνομά του παραφθείρεται ώσπου να καταλήξει στο αγγλικό orange (πορτοκαλί).

ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

Αγαπημένο των Μονέ, Γκογκέν, Σεζάν

Η πρώτη έντονη πορτοκαλί χρωστική ουσία εξήχθη στην αρχαιότητα από τη σανδαράχη, ένα θειούχο ορυκτό του αρσενικού, το οποίο είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνο επειδή είναι τοξικό. Είναι γνωστό ως το ρουμπίνι του αρσενικού, αλλά δεν υπήρξε ιδιαιτέρως δημοφιλές στους καλλιτεχνικούς κύκλους καθώς δεν διακρινόταν για τη σταθερότητά του ως χρώμα κι άρχισε να κερδίζει έδαφος ως μέσο για τον έλεγχο των παρασίτων στα χρόνια του Μεσαίωνα. Ως απόχρωση αναδείχθηκε αιώνες αργότερα ανάμεσα στις αγαπημένες των ιμπρεσιονιστών. Μπορεί να τη συναντήσει κάποιος από την απόδοση της ανατολής στα έργα του Κλοντ Μονέ και τις σκηνές από τη Γαλλική Πολυνησία του Πολ Γκογκέν ώς τις νεκρές φύσεις του Πολ Σεζάν, τα κολάζ του Ανρί Ματίς, τις δημιουργίες των γερμανών εξπρεσιονιστών, αλλά και τα λουλούδια της Τζόρτζια Ο’Κιφ.

To 1911 ο ζωγράφος Βασίλι Καντίνσκι – εκ των πρωτοπόρων της αφηρημένης τέχνης – έγραφε στην πραγματεία του «Για το πνευματικό στην τέχνη»: το πορτοκαλί θα μπορούσε να παρομοιαστεί με έναν άνθρωπο, ο οποίος είναι πεπεισμένος για τις δυνάμεις του. Εναν αιώνα αργότερα, ο λόγος του ενδέχεται να αποδειχθεί προφητικός.