Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά είναι οι «βασιλιάδες» των εορτών για τα παιδιά – είναι οι γιορτές της οικογένειας, των διακοπών, αλλά και η πολυπόθητη στιγμή του… κουβαλητή Αϊ-Βασίλη! Ομως, ποια είναι τα ιδανικά δώρα για την ανάπτυξη των παιδιών; Πότε τα κακομαθαίνουμε και τι πραγματικά έχουν ανάγκη;

Η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία σε πρόσφατη σύστασή της δίνει έμφαση στο παραδοσιακό παιχνίδι. Και για μια ακόμη φορά συμβουλεύει τους γονείς να μη «λυγίζουν» – χωρίς δεύτερες σκέψεις – στα παρακάλια των παιδιών τους για την απόκτηση των νέων γκάτζετ. Ειδικότερα, υποστηρίζει ότι τα παραδοσιακά παιχνίδια, όπως είναι οι κούκλες, τα τρενάκια, τα αυτοκινητάκια, τα χνουδωτά ζωάκια, τα τουβλάκια, οι μπογιές, τα βιβλία, τα παζλ και τα επιτραπέζια παιγνίδια, προσφέρουν στα παιδιά τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τη φαντασία τους, να ξεδιπλώνουν τη δημιουργικότητά τους και να εξασκούν την ικανότητά τους στην επίλυση προβλημάτων.

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ. Οι συμβουλές αυτές έρχονται σε μια εποχή που αρκετοί γονείς θεωρούν αναγκαίο να μυήσουν από νωρίς τα παιδιά τους στην τεχνολογία, προετοιμάζοντάς τα για το αύριο.

«Τα παιδιά της τωρινής γενιάς, μεγαλώνουν περιβαλλόμενα από την τεχνολογία και τις ηλεκτρονικές συσκευές και τα προβλήματα αρχίζουν όταν τα ηλεκτρονικά μέσα αντικαθιστούν τη φυσική δραστηριότητα και την απλή ανθρώπινη επαφή, που είναι εξαιρετικά σημαντική για την αποκρυσταλλωμένη γνώση και μάθηση», σημειώνει στα «ΝΕΑ» η Ελένη Καραντανά, παιδίατρος – αναπτυξιολόγος και επιστημονικά υπεύθυνη του Τμήματος Δημόσιας Υγείας του νοσοκομείου παίδων Π&Α Κυριακού. Επικαλείται μάλιστα μελέτες που υποστηρίζουν ότι «Η πολύωρη και ανεξέλεγκτη έκθεση σε ηλεκτρονικές συσκευές σχετίζεται με προβλήματα συγκέντρωσης, μνήμης, κεφαλαλγία, προβλήματα συμπεριφοράς, παχυσαρκία και οδηγεί σε εθισμό».

ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ. Το παιχνίδι, η αλληλεπίδραση, η επαφή με τη φύση είναι αναγκαία για το παιδί, σημειώνει η Ελένη Καραντανά, προτρέποντας τους γονείς να ορίζουν χρόνο συζήτησης, οικογενειακού φαγητού, βόλτας ή επιτραπέζιου παιχνιδιού με τα παιδιά τους.

Στο εμπόριο κυκλοφορούν και παιχνίδια που διαφημίζονται ως «εκπαιδευτικά» (π.χ. ψηφιακές εφαρμογές που διδάσκουν την αλφάβητο) σύμφωνα όμως με τον αναπληρωτή καθηγητή Παιδιατρικής Αλαν Μέντελσον στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, «κλέβουν» χρόνο από το ποιοτικό παιχνίδι και την αλληλεπίδραση.

«Αυτό δεν σημαίνει ότι ο χρόνος μπροστά σε μια οθόνη, εφόσον γίνεται με μέτρο, είναι επιβλαβής. Ομως δεν πρέπει να αντικαθιστά τις αλληλεπιδράσεις των γονιών με τα παιδιά».

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συμβουλεύει να μη γίνεται καμία χρήση οθόνης για μωρά και παιδάκια έως 18 μηνών, πολύ περιορισμένη χρήση για τις ηλικίες 18 έως 24 μηνών και χρήση όχι πάνω από μία ώρα τη μέρα για παιδιά δύο έως πέντε ετών (η μία ώρα αφορά τον συνολικό χρόνο θέασης μπροστά σε τηλεόραση, τάμπλετ, κινητό κ.ά.).

Υπό τα δεδομένα αυτά, οι επιστήμονες καταλήγουν στο ότι η δαιμονοποίηση της τεχνολογίας δεν είναι το ζητούμενο, αλλά ο ορισμός ορίων, ο γονεϊκός έλεγχος και κυρίως η ενίσχυση της αλληλεπίδρασης των παιδιών με τους γονείς τους.

ΠΩΣ ΛΕΜΕ «ΟΧΙ». Πώς λέμε «όχι» σε ένα παιδί που εκφράζει ένα επίμονο αίτημα για την απόκτηση ενός παιχνιδιού, το οποίοι οι γονείς δεν εγκρίνουν;

«Το ζητούμενο είναι να αναγνωρίσουμε την επιθυμία του χωρίς να δώσουμε έμφαση στην απαγόρευση, αλλά στο επιχείρημα ότι θα το αποκτήσει αργότερα, όταν θα είναι πιο ώριμο – π.χ. «όταν πας στη Δ’ Δημοτικού». Το επόμενο βήμα είναι να του δώσουμε άλλες εναλλακτικές, χωρίς να αφήνουμε περιθώρια διαπραγμάτευσης που να δημιουργούν προσδοκίες στο παιδί», συμβουλεύει η Καλλιόπη Τριανταφύλλου, κλινική ψυχολόγος και επιστημονική συνεργάτιδα στην Παιδοψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ.

«Πονοκέφαλος» είναι συχνά για τους γονείς και ο αριθμός των δώρων που βρίσκονται κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Πότε είναι πολλά, με αποτέλεσμα να κακομαθαίνουμε το παιδί;

Σαφείς οδηγίες που να ορίζουν έναν «χρυσό» αριθμό δεν υπάρχουν. «Ομως, στην περίπτωση της υπερπροσφοράς χάνεται η αίσθηση της ευχαρίστησης, δημιουργώντας αναπόφευκτα στο παιδί κορεσμό. Ως αποτέλεσμα, δεν εκτιμά τα δώρα» επισημαίνει η Καλλιόπη Τριανταφύλλου.

TO MAΘΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ. Τα Χριστούγεννα όμως, δεν είναι μόνο περίοδος χαράς επειδή λαμβάνουμε δώρα, αλλά και επειδή προσφέρουμε, και αυτό αποτελεί ακόμη ένα σημαντικό «μάθημα».

«Μια καλή ιδέα είναι να συμμετέχει το παιδί στην επιλογή του δώρου του παππού ή της γιαγιάς. Ακόμη καλύτερο δε, εάν το παιδί περάσει χρόνο με τους γονείς του δημιουργώντας όλοι μαζί μια κατασκευή, μια κάρτα, μια ζωγραφιά ή προετοιμάζοντας ένα εορταστικό τραπέζι. Με τον τρόπο αυτό τα μικρά εκπαιδεύονται στη συνεργασία, περνούν πολύτιμο χρόνο με τους γονείς και μαθαίνουν να μοιράζονται τα συναισθήματα», καταλήγει η κλινική ψυχολόγος.