Ο Γιάνης Βαρουφάκης κάθεται πλάτη στον τοίχο, στο βάθος του εστιατορίου Γιάντες στα Εξάρχεια και στέλνει μέιλ από το κινητό του. Εχει έλθει λίγο νωρίτερα κι έχει παραγγείλει ήδη ένα ποτήρι κρασί. Τα μάτια του σκανάρουν ενίοτε τον χώρο. Ηταν 2015 όταν υπουργός ακόμη υπέστη ενός είδους ανάκριση, από ομάδα νέων, την ώρα που έβγαινε από το ίδιο εστιατόριο. Χωρίς φασαρία, τους απάντησε σε ό,τι τον ρώτησαν και από τότε ήλθε πολλές φορές εδώ.

Τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο ήσυχα για εκείνον που έχει παρκάρει απ’ έξω τη μηχανή του. Εξάλλου τώρα δεν είναι πια υπουργός. Τυπικά είναι γραμματέας του ΜέΡΑ25. Ουσιαστικά είναι ένας περφόρμερ πολιτικός που έχει κάνει μέσα στο 2018 περίπου 390 χιλιάδες μίλια – όπως με ενημερώνει και με στοιχεία που του δίνει μια εφαρμογή από το κινητό του. Ενας sui generis φιλευρωπαϊστής που αλωνίζει τον κόσμο για ομιλίες και με δύο στόχους: το δυνάμωμα του DiEM25 και της Προοδευτικής Διεθνούς που έχει μόλις συγκροτήσει μαζί με τον γερο-Μπέρνι Σάντερς, την αριστερή ψυχή των Δημοκρατικών των ΗΠΑ. Εξάλλου, αν το 2015 είχε αποφασίσει να δοκιμάσει τη συνταγή του – μαθητευόμενο μάγο στου κασίδη το κεφάλι τον έλεγαν οι αντίπαλοί του – μαζί με την πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς, σήμερα το όχημά του είναι εντελώς αλλού. Κι εκείνος δεν διστάζει να κατηγοριοποιεί τον Τσίπρα ως έναν εκ των τριών μεταπολεμικών ηγετών που κανονικοποίησαν την πολιτική της ΤΙΝΑ, όπως μου λέει διαβάζοντας τον κατάλογο του εστιατορίου και συμπληρώνοντας πως έχει σταματήσει να τρώει πολύ τα βράδια.

«Η καθίζηση του Μπρέτον Γουντς γεννάει τη δεύτερη μεταπολεμική φάση που τη λέω Εποχή του Μινώταυρου. Ερχεται η Θάτσερ και λέει: Τέλειωσαν οι παροχές για τους φτωχούς. Ο Μπλερ μετά εντάσσει τη σοσιαλδημοκρατία στο χρηματοπιστωτικό γίγνεσθαι. Δεν διαιτητεύει πια μεταξύ κεφαλαίου και προλεταριάτου. Η κατάρρευση του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου φέρνει στο προσκήνιο τη ριζοσπαστική Αριστερά μέσα από τις πλατείες. Εχουν προηγηθεί οι διαδηλώσεις αντιπαγκοσμιοποίησης. Πολύ μετά το 2008, έχουμε τους Αγανακτισμένους σε Ισπανία και Ελλάδα. Ολη η ευρωπαϊκή Αριστερά βλέπει αυτό που κάνουμε τον Γενάρη του 2015 ως αλλαγή, ως Ανοιξη». Θυμάμαι και από τα βιβλία του Βαρουφάκη πως συχνά χρησιμοποιεί τον όρο Ανοιξη. «Ξέρεις από ποιον το εμπνεύστηκα; Από τον σλοβάκο υπουργό Οικονομικών, τον Καζιμίρ. “Γιατί έπρεπε να είστε τόσο σκληροί με την Ελλάδα;” τον ρώτησαν μετά την παραίτησή μου! “Γιατί τόλμησαν να έχουν την ελληνική άνοιξη»! Ο όρος Ανοιξη ακούστηκε από πρώην τσεχοσλοβάκο έτσι;».

Και τον Τσίπρα γιατί τον βάζει δίπλα σε Θάτσερ και Μπλερ; «Μα εντάσσει τη ριζοσπαστική Αριστερά στο θατσερικό ΤΙΝΑ και κλείνει ένα κεφάλαιο στην Ιστορία» απαντά καθώς τσιμπάει από τη σαλάτα. Το διπλανό ζευγαράκι που μόλις έχει κάτσει στο διπλανό τραπέζι τον κοιτάει επίμονα. Φαντάζομαι είναι κάτι που έχει συνηθίσει.

Καλή όμως η θεωρητική συζήτηση για τη σοσιαλδημοκρατία και τις μεταλλάξεις της αλλά θα ήταν παντελώς λάθος να μην μπω στο ψητό μαζί του: Πόσο επιβάρυνε η διαπραγμάτευσή του την ελληνική οικονομία; «Επιβαρύνθηκε από την τρόικα. Το γεγονός πως οι επιχειρηματίες είχαν λιγότερους βαθμούς ελευθερίας λόγω capital control ήταν επιβάρυνση. Δεν έχω καμία αμφιβολία για αυτό. Το bank run ξεκίνησε στις 16 Δεκεμβρίου, όταν βγαίνει ο έλληνας κεντρικός τραπεζίτης και προβλέπει ρευστότητα στην αγορά. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει στην ανθρώπινη Ιστορία. Ο πυροσβέστης πάει να σβήσει – δεν πάει έξω από τα παράθυρα να φωνάζει καιγόμαστε!» μου λέει κάπως ζωηρά ο Γιάνης (σημείωση: κάποτε φίλος με τον Στουρνάρα, τον οποίο φωτογραφίζει).

«Πρέπει να αποδράσεις από τη χρεοδουλοπαροικία»

Επιμένω λίγο στο ερώτημα παρότι είναι προφανές πως το έχει απαντήσει πολλές φορές. «Κανένας δεν πρέπει να πιστεύει κανέναν πρώην ή ν υπουργό Οικονομικών. Πρέπει να ελέγχετε μόνοι σας τα νούμερα. Πότε χάθηκε το εισόδημα της Ελλάδας; Από το 2009 μέχρι το 2014. Το ΑΕΠ ήταν 250 δισ. το 2008. Οταν εγώ ανέλαβα είχαμε 175. Τώρα έχουμε το ίδιο. Ο Τσίπρας κι εγώ εκλεγήκαμε γιατί κατέρρευσε το ΑΕΠ. Δεν έγινε ο κόσμος ξαφνικά αριστερός. Εγώ κατέβηκα για έναν λόγο στις εκλογές, για να κάνω ένα πράγμα: την αναδιάρθρωση του χρέους. Οταν είσαι πτωχευμένος, πρέπει να αποδράσεις από τη χρεοδουλοπαροικία». Τον όρο θυμάμαι πως τον χρησιμοποιεί και η Ζωή Κωνσταντοπούλου αλλά και ο Παναγιώτης Λαφαζάνης. Και μπορεί οι τρεις τους να βρέθηκαν στην ίδια συριζαϊκή όχθη, σκέφτομαι όμως πως ο Βαρουφάκης είναι πολύ μακριά από την κλασική εικόνα αριστερού ή τέλος πάντων ριζοσπάστη. Τον παρατηρώ απέναντί μου, φοράει ένα από τα γνωστά του πουκάμισα (όχι το πιο εκκεντρικό πάντως). Κάνει παύσεις για με ακούσει όταν διατυπώνω ερώτημα. Χρησιμοποιεί πολλές ξένες λέξεις και όρους. Καμία από τα κλασικά της παλιάς Αριστεράς. Κοιτά συχνά το κινητό του. Τρώει αργά.

«Ξέρεις, Δημήτρη, ποιοι με ζητούν για να κάνω ομιλίες; Οι τραπεζίτες. Γιατί οι ίδιοι καταλαβαίνουν πως ο τρόπος που κινούνται είναι καταστροφικός για τους ίδιους. Στις 5 Φεβρουαρίου θα μιλήσω στην ετήσια συνάντηση της Βarclays στο Λονδίνο» μού λέει. «Αυτό δεν σε ανησυχεί;» τον ρωτώ ολίγον προβοκατόρικα. «Οχι, καθόλου. Αυτό είναι το σύμπτωμα της μεγάλης κρίσης. Τραπεζίτες και εργαζόμενοι ζουν σε ανασφάλεια. Δεν θυμάσαι πως το 1929 οι τραπεζίτες πηδάγανε από τους ουρανοξύστες; Ζούμε σε μια μεταμοντέρνα δεκαετία του ’30».

Και τι έχουμε στην Ελλάδα; «Στην Ελλάδα δεν έχουμε τράπεζες: έχουμε πτωχευμένα απολειφάδια που ζούνε ελέω τρόικας. Η Βarclays δεν ζει από καμία τρόικα. Θυμάσαι που με κοροϊδεύανε για τα ΙΟUs; Απ’ το 2008 οι τράπεζες ζουν με ΙΟUs ελληνικού Δημοσίου. 5 –  6 δισ. Εχεις ένα τραπεζικό σύστημα πτωχευμένο και ένα κράτος επίσης. Και οι δύο προσποιούνται πως ο ένας εγγυάται τα χρέη του άλλου – ελέω της τρόικας. Τι νοιάζει τους τραπεζίτες; Να μην τα χαλάσεις με την τρόικα. Οποιος Βαρουφάκης λέει “όχι” σε τρόικα είναι εχθρός».

Δεν αργεί να μου πει τον όρο «φιλελέδες». Μα καλά, Γιάνη, μόνον τέτοιους έχει η Ελλάδα; «Υπάρχουν και πραγματικοί νεοφιλελεύθεροι, και φίλοι μας. Οπως ο Νόρμαν Λαμόντ, πρώην υπουργός της Θάτσερ, του Μέιτζορ και υποστηρικτής του κινήματός μας σήμερα». Θα μας τρελάνει ο Βαρουφάκης, σκέφτομαι. Πριν από λίγο μου έκανε ολόκληρη ανάλυση πως ο Τσίπρας είναι θατσερικός και τώρα μου αποκαλύπτει πως συνεργάζεται με έναν… θατσερικό υπουργό. Ελεος!

«Ξέρεις τι μου λέει ο Λαμόντ; “Η λιτότητα που είχαμε εμείς ήταν εργαλείο για εσωτερική πολιτική, εννοούσε κομμάτι της πάλης των τάξεων. Αυτό που έγινε με εσάς είναι έγκλημα, δεν είναι αναδιανομή έστω σκληρή: εξαφανίζει τον ελληνικό λαό και αυτό εγώ δεν το δέχομαι. Εμείς επίσης τα μέτρα τα περνάγαμε από τη Βουλή μας”. Αυτά μου λέει!».

Και ο Γιάνης συμπληρώνει πως μιλά καλύτερα και τον καταλαβαίνουν οι αντίπαλοί του γιατί απλά λέει πάντα το εξής: «Κανείς ποτέ δεν γλίτωσε από χρεοκοπία, με νέα δάνεια και κυρίως όταν αυτά δίνονται με όρο τη συρρίκνωση του εισοδήματός σου». Το επόμενο ερώτημα μου έρχεται αυτόματα καθώς έχουμε πάρει κι άλλα ποτήρια κρασί και η συζήτηση έχει ζεσταθεί. Το διπλανό ζευγάρι έχει συνηθίσει την παρουσία μας και δεν κοιτά πια. «Αν τα κάνατε σαλάτα όταν ήσασταν όλοι μαζί το 2015, πώς θα τα καταφέρεις μόνος σου;». Ο Γιάνης δεν σκέφτεται στιγμή την απάντηση και την έχει σχεδόν «πληρωμένη»: «Μα δεν ήμασταν όλοι μαζί. Πήγαινα έξω και εδώ μου τραβάγανε το χαλί κάτω από τα πόδια. Η κυβέρνησή μου. Και συγκεκριμένα ο αντιπρόεδρός της και ο Χουλιαράκης».

«Θα σου κλείσουν τις τράπεζες αν εκλεγείς»

Το νήμα της κουβέντας ξαναμπλέκεται στα γεγονότα του 2015. Στο τι προηγήθηκε. Ο Βαρουφάκης με πάει πριν από το 2015. «Ημουν στο Τέξας και έγινε η κρίση σε Κύπρο με το κλείσιμο τραπεζών. Πήρα τηλέφωνο τον Τσίπρα. “Παρακολουθείς τι γίνεται;” τον ρώτησα και συμπλήρωσα: “Είναι πρόβα τζενεράλε για σένα. Θα σου κλείσουν τις τράπεζες αν εκλεγείς”. Φτιάχνω τότε μια παρουσίαση σχεδίου και έρχομαι στην Ελλάδα». Προφανώς μιλά για το περιώμο Σχέδιο Χ. «Οχι. Αν και το Χ είναι εκεί για να υπάρχει» μου απαντά. «Αρα υπήρχε;». Ο Βαρουφάκης πίνει λίγο κρασί και τσιμπάει σαλάτα. Παρ’ όλ’ αυτά μιλάει με πάθος και με όρους υπεράσπισης των ιδεών του. «Βεβαίως και είχα ιερή υποχρέωση να υπάρχει. Ξέρεις γιατί το είπα έτσι; Γιατί το σχέδιο της ΕΚΤ ήταν το Ζ. Το βασικό μου ήταν το σχέδιο αποτροπής κλεισίματος των τραπεζών». Πώς; «Κουρεύεις τα ομόλογα της ΕΚΤ. Αυτό ήταν το όπλο μου και όχι το Grexit. Και δεύτερο ένα παράλληλο σύστημα πληρωμών για να μπορεί ο κόσμος να κάνει πληρωμές. Αυτό παρουσίασα στον Τσίπρα και τους συνεργάτες του».

Αυτά το 2013, μου εξηγεί. Ολη η εποχή μού σκάει σαν φλασμπάκ. Ακόμη και το μακρινό συνέδριο στο Τέξας, όπου πήγε ο Τσίπρας. Τι γύρευε ένας Υδραίος στη Λάρισα, αναρωτιέμαι – με ολίγη από στίχο του Νίκου Εγγονόπουλου. «Στο Τέξας εγώ τον πήγα. Κάναμε ένα συνέδριο. Εκεί έφερα και τον αρχηγό των αμερικανικών συνδικάτων. Το 2014 με τον Γκάλμπρεϊθ γράψαμε στους «Νew Υork Times» πως η Αμερική δεν έχει να φοβάται από τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν μπορούσαμε τότε να έχουμε δύο μέτωπα ανοιχτά». Προφανώς ο Βαρουφάκης εννοεί τους αγαπημένους του Γερμανούς ως δεύτερο μέτωπο. Και συνεχίζει με μια ατάκα που φαντάζομαι θα εξόργιζε βαθιά τον Δημήτρη Κουτσούμπα: «Επρεπε τότε να πείσουμε τους Αμερικάνους πως μας ενδιαφέρει να βγάλουμε τον λαό μας από τη φυλακή χρέους. Ούτε έξοδο από το ΝΑΤΟ ούτε τίποτε. Μη φοβάστε. Δεν θα σας βγάλει ο Τσίπρας από τη Σούδα. Οταν οι Ελληνες πεινάνε με ενδιαφέρει μόνον αυτό».

Τι τον θυμώνει όμως σήμερα; «Λένε οι κυβερνώντες πως τη λιτότητα θα τη διώξει η ανάπτυξη που θα φέρει η λιτότητα!». Η κουβέντα πάει στα έξω. «Εχεις ένα σύστημα που καταρρέει. Η Μέρκελ έχει εξαφανιστεί, ο Μακρόν παραδόθηκε. Οταν λέει στα Κίτρινα Γιλέκα πως θα σας δώσω αυτό που θέλετε και θα πάει το έλλειμμα στο 3,6%, ουσιαστικά καλύπτει τον Σαλβίνι. Δεν μπορούν να του βάζουν πρόστιμα πια επειδή ο δεύτερος πάει το ιταλικό έλλειμμα στο 2,4».

«Το Brexit έγινε λόγω Ελλάδας»

Επιμένει σε κάθε αποστροφή του λόγου του σε μια καλύτερη Ευρώπη. «Το Brexit έγινε λόγω Ελλάδας». Ο Γιάνης διαφωνεί με το Brexit. Εκανε μάλιστα ομιλίες σε 13 πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας. «Δεν έπεισα κανέναν. “Μετά από αυτό που σας κάνανε πώς να μείνουμε εμείς;” μου λέγανε». Συνεχίζει με μια ιστορία από το 2016, τον Φεβρουάριο, όταν στο Βερολίνο με τον κροάτη στοχαστή Χόρβαρτ κι άλλους ίδρυσαν το DiΕΜ25. «Μετά την εκδήλωση είδαμε έναν αριστεριστή βετεράνο γερμανό. “Δεν θα κάνετε τίποτε” μας είπε. “Ομως θέλω να είμαι με τους συντρόφους που θα μαζέψουμε μαζί τα κομμάτια της Ευρώπης”. Συγκινήθηκα».

Κοιτά το ρολόι του κινητού του. Μου λέει πως θέλει να πάει να βγάλει βόλτα τον σκύλο του τον Μόγλη. Το πρόγραμμά του έχει πολλά ταξίδια αλλά όχι μέχρι τα τέλη Γενάρη. Θα ηγηθεί του ΜέΡΑ25 στις εθνικές εκλογές. Ενώ θα είναι και συμβολικά επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου στη Γερμανία του κόμματος «Δημοκρατία στην Ευρώπη». Μόνο συμβολικά, αφού θέλει έτσι να πει πως δεν υπάρχει σύγκρουση Βορρά – Νότου. Τώρα τρέχει την Προοδευτική Διεθνή που έφτιαξε με τον Σάντερς. Μετράει συμμετοχές: την πρωθυπουργό της Ισλανδίας, τον δήμαρχο της Νέας Υόρκης – «μας παραχώρησε για τις διαδικασίες μας το δημαρχείο του». Τον αντίπαλο του Μπολσονάρο στη Βραζιλία. «Οι φασίστες διεθνοποιούνται. Οι τράπεζες επίσης. Οι αριστεροί;» μού λέει με νόημα. Φεύγει με τη μηχανή από την οδό Βαλτετσίου.

ΓΙΑΝΤΕΣ

Βαλτετσίου 44, Εξάρχεια

Χωριάτικη €6,20

Ντολμαδάκια με κρέμα λεμονιού €6,80

Μπιφτέκια γαλοπούλας με βραστά λαχανικά €9,90

Μπιφτέκια γαλοπούλας με βραστά λαχανικά €9,90

Ποτήρι λημνιό μοσχόμαυρο €2,50

Ποτήρι λημνιό μοσχόμαυρο €2,50

Ποτήρι μαλαγουζιά ασύρτικο €2,50

ΕΨΑ COLA €4,00

(μας κέρασαν μιλφέιγ με παγωτό)

Σύνολο €44,30