Βρίσκεται σε στάση αναμονής. Τα κίτρινα και μαύρα φτερά που την ντύνουν κυριαρχούν πάνω στην εντυπωσιακή – μεγαλύτερη του φυσικού – σιλουέτα της. Σε λίγο θα αρχίσει να ανοίγει τα χέρια της, που μοιάζουν με φτερούγες. Επιβλητική, αρχίζει κάποια στιγμή να τραγουδά, ενώ ένα προπέτασμα καπνού επιχειρεί να θολώσει την εικόνα της. Απέναντί της μια άλλη μορφή ντυμένη σε αποχρώσεις κόκκινου και πράσινου μεταμορφώνει το τραγούδι σε φως που ακολουθεί τον ρυθμό. Και ο διάλογός τους μοιάζει να κορυφώνεται όταν ένα κόκκινο λέιζερ βγαίνει από τα μάτια της πρώτης και αντανακλάται στο πρόσωπο της δεύτερης.

Είναι η «Γυναίκα Πολέμου» (1983) και η «Πότνια Θηρών» (1986). Δύο γλυπτά που η πρωτοπόρος της κινητικής τέχνης Λίλιαν Λιν δημιούργησε πριν από τρεις δεκαετίες, κι όμως μοιάζουν σαν να βγήκαν πολύ πιο πρόσφατα από το εργαστήριό της στη Βρετανία για να παρουσιαστούν, μαζί με μια πλειάδα έγχρωμων σχεδίων – προάγγελων των γλυπτών, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στην έκθεσή της «Cosmic drama» στην γκαλερί Ροντέο του Πειραιά, ενώ την ίδια ώρα μια αίθουσα είναι αφιερωμένη στο έργο της (έως το τέλος Απριλίου) στην Τέιτ Μπρίτεν. «Με ενδιέφεραν πάντα η ελληνική μυθολογία και η θέση της γυναίκας σε αυτήν» λέει στα «Πρόσωπα» η Λίλιαν Λιν. «Είχε μια θέση εξουσίας η οποία υποβαθμίστηκε με την έλευση του χριστιανισμού και έχασε την πνευματική της εξουσία, στην οποία εστιάζεται το ενδιαφέρον μου. Σας μοιάζουν επίκαιρα επειδή όταν τα δημιουργούσα αναζητούσα μια νέα εικόνα της θηλυκής παρουσίας. Και η λέξη “καινούργια” είναι το κλειδί. Αναζητούσα νέους τρόπους για να τη δω και να την προσεγγίσω πέρα από παλιά πρότυπα – μύθους που συνδέονται με τη θηλυκότητα, όπως η σεξουαλικότητα ή η μητρότητα» εξηγεί και εκτιμά ότι οι πρώτοι σπόροι για τα συγκεκριμένα έργα έπεσαν δεκαετίες πριν από τη σύλληψή τους, όταν ακόμη ζούσε στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1960, καθώς υπήρξε σύζυγος του διεθνώς καταξιωμένου γλύπτη Τάκι.

Ποιες ηρωίδες της ελληνικής μυθολογίας βρίσκονται πίσω από τις δύο θηλυκές μορφές της Λίλιαν Λιν; «Θα έλεγα ότι είναι κατά κάποιον τρόπο η Αρτεμις και η Αθηνά» απαντά, αν και η αλήθεια είναι πως δύσκολα θα περίμενε κάποιος κάθε λογής βούρτσες να έχουν χρησιμοποιηθεί για την αναπαράσταση δύο θεαίνων. «Αξιοποίησα υλικά που δεν είχαν ώς τότε χρησιμοποιηθεί στη γλυπτική. Η έμπνευση μου ήρθε από τα πλυντήρια αυτοκινήτων» εξηγεί.

Οι δύο αυτές φιγούρες που «βρίσκονται σε διάλογο και όχι σε αντιπαράθεση» αποδίδουν την ταυτότητα της γυναίκας στο τέλος του 20ού και στις αρχές του 21ου αιώνα; «Οχι. Και δεν είναι αυτός ο στόχος μου. Θέτω ερωτήματα και με τις εικόνες κάνω προτάσεις, αφήνω ανοικτά ενδεχόμενα» απαντά και εκτιμά ότι αν και χρειαζόμαστε ακόμη και εν έτει 2018 τον φεμινισμό, κρατά ορισμένες αποστάσεις από το κίνημα του #MeToo. «Πολλές γυναίκες έχουν βιώσει επώδυνες και δραματικές εμπειρίες σεξουαλικής παρενόχλησης, για τις οποίες δεν μπορούσαν να μιλήσουν και το κίνημα αυτό τους έδωσε τη δυνατότητα να το κάνουν. Δεν αισθάνομαι, όμως, ότι είναι απόλυτα σωστό. Εχει πολλά αρνητικά στοιχεία» λέει η Λίλιαν Λιν.

«Οι γυναίκες αισθάνομαι ότι έχουν αποκλειστεί από την πνευματική πλευρά της ζωής. Σχεδόν σε όλες τις θρησκείες δεν μπορούν να αναλάβουν ιερατικά καθήκοντα. Είναι ένα ενδιαφέρον πεδίο έρευνας για μένα να εξετάσω τη θέση της γυναίκας στον χώρο της πνευματικής εξουσίας, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι δεν είμαι θρήσκα. Πιστεύω όμως ότι χωρίς πνευματική εξουσία δεν μπορεί κάποιος να έχει καμίας μορφής εξουσία» συνεχίζει.

«ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΕΞΟΥΣΙΑΣ». Καθώς η συζήτηση έρχεται στο ζήτημα της εξουσίας, δεν θα μπορούσε να μη συσχετιστεί με την περφόρμανς που παρουσίασε στην γκαλερί Ροντέο την περασμένη Κυριακή (η πρώτη εκδοχή της φιλοξενήθηκε στο Λονδίνο το 1974 στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ για τη Δημοκρατία στη Χιλή), που φέρει τον τίτλο «Παιχνίδι εξουσίας». Γύρω από ένα τραπέζι με πράσινη τσόχα οι παίκτες καλούνται με τους όρους του σεμέν ντε φερ να ποντάρουν στις λέξεις που πέφτουν τυχαία στα χέρια τους ως άλλα τραπουλόχαρτα, επιλέγοντας εκείνη που θεωρούν ότι εκφράζει περισσότερη δύναμη. Επιχειρηματολογούν επ’ αυτού, ενώ οι υπόλοιποι παίκτες καλούνται διά της ψηφοφορίας να επιλέξουν τα καλύτερα επιχειρήματα. «Είναι παιχνίδι κοινωνικής διάδρασης και κοινωνικοπολιτικό. Είναι μια φάρσα της δημοκρατίας, μέσω της οποίας αναδεικνύονται οι αδυναμίες αλλά και τα δυνατά της σημεία. Οι πολιτικοί υπόσχονται ορισμένα πράγματα για να εκλεγούν και όταν ανεβαίνουν στην εξουσία κάνουν άλλα. Το “Παιχνίδι εξουσίας” δεν σχετίζεται με τις λέξεις, αλλά με τις ανθρώπινες αντιδράσεις: πώς πείθουν για να ψηφιστούν, πώς θυμώνουν όταν χάνουν… Προσφέρει μια συμβολική και περιορισμένη, αλλά αληθινή όψη των αντιδράσεων».

Μισό και πλέον αιώνα από τότε που ζούσε στην Αθήνα – και θυμάται αρκετά καλά τα ελληνικά που χρειάστηκε να μάθει καθώς έπρεπε να συνεννοηθεί με τους μαστόρους της οικοδομής που έχτιζαν με τον τότε σύζυγό της -, ποια είναι η εντύπωσή της για την πόλη σήμερα; «Ηταν πολύ διαφορετική τότε η Αθήνα. Ολα ήταν πολύ φτωχικά. Σήμερα είναι πολύ μεγαλύτερη και πιο ζωντανή. Οταν επέστρεψα για πρώτη φορά το 2005, δεν μπορούσα να αναγνωρίσω τίποτα. Ενιωθα απολύτως μπερδεμένη. Μου αρέσει η μυρωδιά της πόλης. Μπορείς να μυρίσεις το φαγητό, τη ρετσίνα, αν και δεν τη βρίσκεις πλέον» λέει η εικαστικός που ζει μόνιμα στο Λονδίνο. Πώς βιώνει την εμπειρία του Brexit; «Είμαστε πραγματικά αγανακτισμένοι. Ελπίζουμε να μη συμβεί. Αποτέλεσε τρομερή σπατάλη χρήματος, χρόνου, ενέργειας και ευκαιριών. Πόσοι ικανοί άνθρωποι έφυγαν από τη χώρα και πόσες εταιρείες… Ας ελπίσουμε να μη σημάνει, αν τελικά συμβεί, την αρχή της αποδόμησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

info

Η έκθεση της Λίλιαν Λιν «Cosmic drama» έως τις 12 Ιανουαρίου στην γκαλερί Ροντέο, Πολυδεύκους 41, Πειραιάς