Εκατό χρόνια Ιστορίας δεν χωράνε ασφαλώς σε ένα μπουκάλι – σε οποιοδήποτε μπουκάλι. Αφού όμως και ο γραμματέας του ΚΚΕ προσέφερε ένα επετειακό μπουκάλι κρασί στον γραμματέα του ΚΙΝΑΛ με την ετικέτα του κόμματος, το ερώτημα δεν μπορεί παρά να τεθεί: γίνεται καλύτερο το ΚΚΕ σαν το παλιό κρασί όσο παλιώνει ή γίνεται χειρότερο;

Ο πειρασμός να απαντήσει κανείς ότι δεν έγινε ούτε καλύτερο ούτε χειρότερο αλλά έμεινε το ίδιο δεν είναι μικρός. Δεν είναι πως τα μεμονωμένα πρόσωπα δεν καθορίζουν τη φυσιογνωμία ακόμη και αυτού του κόμματος των υποτιθέμενων συλλογικών οργάνων – θα είναι πάντα άλλο το ΚΚ του Φλωράκη, άλλο της Παπαρήγα και άλλο του Κουτσούμπα. Στο βάθος όμως το ΚΚ θα είναι πάντα ένα κόμμα που θα αισθάνεται άνετα κυρίως ως απολίθωμα. Ενα κόμμα η υπαρξιακή συνθήκη του οποίου θα του επιβάλλει να μην κουνηθεί ούτε εκατοστό από τον δογματικό εαυτό του. Κι ένα κόμμα που θα νοσταλγεί πάντα την ΕΣΣΔ ως μια ιδεολογική μητέρα πατρίδα, για την οποία δεν θα πάψει να ελπίζει χιλιαστικά πως μια μέρα θα αναστηθεί για να κυριαρχήσει στον κόσμο. Αν πρέπει να αναγνωριστεί κάτι στο ΚΚΕ είναι ότι κατάφερε να κάνει αυτή την ακαμψία όχι απλώς δηλωτικό ταυτότητας αλλά και επικοινωνιακό ατού. Κατάφερε να εκδηλώνουν οι υποτιθέμενοι αστοί εχθροί του τον σεβασμό τους μόνο και μόνο επειδή «μένει σταθερό στις απόψεις του». Είναι αυτή η εξύμνηση της σταθερότητας που υπερισχύει πάντα των σταλινικών του αναφορών, της αδιαπραγμάτευτης πρόσδεσής του σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, της θεωρητικά αρνητικής του στάσης απέναντι στα δημοκρατικά ιδεώδη του αστικού κοινοβουλευτισμού.

Το ΚΚΕ δεν γίνεται ούτε καλύτερο ούτε χειρότερο. Σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς, όμως, οτιδήποτε μένει στάσιμο γίνεται συντηρητικό. Και το Κομουνιστικό Κόμμα έδειξε τα συντηρητικά αντανακλαστικά του τόσο στο πεδίο των κοινωνικών δικαιωμάτων όσο και στα εθνικά θέματα. Είναι κάτι που μπορεί να καταπίνεται σαν το επετειακό κρασί για τα εκατό του χρόνια. Αλλά δύσκολα χωνεύεται.