Για την πατρότητα της ρήσης ερίζουν πολλοί. Αλλοι την αποδίδουν στον Μαρκ Τουέιν, άλλοι στον μεγάλο δανό φυσικό Νιλς Μπορ, άλλοι στον κινηματογραφικό παραγωγό Σάμουελ Γκόλντγουιν και άλλοι, οι περισσότεροι, σ’ έναν θρυλικό παίκτη του μπέιζμπολ, τον Γιόγκι Μπέρα. Αλλά όποιος και να το είπε πρώτος, το βέβαιο είναι πως, πράγματι, «οι προβλέψεις είναι πολύ παρακινδυνευμένες, ιδίως αν αφορούν το μέλλον».

Είναι η πρώτη φράση που μου έρχεται στο μυαλό κάθε φορά που ο χρόνος γυρίζει, κάθε φορά που τα φύλλα του ημερολογίου μιας χρονιάς εξαντλούνται και οι αθλούμενοι στον δημόσιο λόγο καλούνται να φανταστούν και να προβλέψουν τη νέα χρονιά. Τι θα φέρει, λοιπόν, το 2019; Δεν έχουμε ιδέα. Ξέρουμε μόνον την κληρονομιά που του αφήνει το 2018.

Στο τέλος του χρόνου, οι αφορμές για αισιόδοξες προβλέψεις λιγοστεύουν. Ο πλανήτης συνέχισε να ανεβάζει θερμοκρασία. Η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται και ένας νέος κύκλος ύφεσης προβάλει στον ορίζοντα. Ενας εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ – Κίνας έχει σχεδόν κηρυχθεί. Ο φόβος του ξένου παραλύει την Ευρώπη, ενώ στην πραγματικότητα το 2018 ο αριθμός των μεταναστών και προσφύγων που έφθασαν σε ευρωπαϊκό έδαφος ήταν 12 φορές μικρότερος από ό,τι την χρονιά της κρίσης, το 2015, στα επίπεδα του 2013. Και οι άνθρωποι στις χώρες που κάποτε ονομάζαμε Δύση, χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο ως κύρια ή μοναδική πηγή ενημέρωσης, επαφής με τη δημόσια σφαίρα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα οποία εμπιστεύονται όλο και λιγότερο. Και συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο ότι η ιδιωτική τους σφαίρα παραμένει τόσο ιδιωτική, όσο της επιτρέπουν οι μεγάλες τεχνο-πλατφόρμες, στις οποίες περνάμε ένα όλο και μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας.

Πολιτικά, ο κόσμος μοιάζει με πλοίο ακυβέρνητο. Σκεφτείτε: ο πρόεδρος των ΗΠΑ αποφάσισε να αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις από το συριακό έδαφος. Δεν το είπε σε κανέναν από τους συμμάχους της Αμερικής στον κόσμο, ούτε καν στον υπουργό Αμυνας και το Πεντάγωνο. Το έμαθε πρώτος ο τούρκος πρόεδρος, με ένα προσωπικό τηλεφώνημα στις 14 Δεκεμβρίου!

Εκτός αμερικανικών συνόρων, το Ηνωμένο Βασίλειο σκηνοθετεί μια αυτοκτονία σε αργή κίνηση και σε κοινή θέα. Στην Ιταλία ο αρχηγός της ακροδεξιάς, αντιευρωπαϊκής Λέγκας, που κυβερνά, ουσιαστικά, τη χώρα και παραμένει στην κορυφή των δημοσκοπήσεων, μόλις εκτέλεσε μιαν ιταλική εκδοχή «κωλοτούμπας». Στην Γαλλία, το Κομμουνιστικό Κόμμα και ο «πνευματικός» της εθνικιστικής ακροδεξιάς, ο Φλοριάν Φιλιπό, ερίζουν για το ποιος θα εκπροσωπήσει τα Κίτρινα Γιλέκα στο ευρωψηφοδέλτιό τους. Στην Ισπανία οι Σοσιαλιστές που κυβερνούν έχασαν για πρώτη φορά εδώ και 30 χρόνια το προπύργιό τους, την Ανδαλουσία, εξαιτίας μιας απότομης ανόδου μιας πρωτοεμφανιζόμενης Ακροδεξιάς. Στη Γερμανία, η καγκελάριος που πέρυσι τέτοιες ημέρες έμοιαζε ο φυσικός διάδοχος του άδειου θρόνου του ηγέτη της Δύσης, ετοιμάζεται να γράψει τον επίλογο της θητείας της, υπό την πίεση μιας ανερχόμενης ξενοφοβικής Ακροδεξιάς. Στη Βραζιλία ετοιμάζεται να ορκιστεί πρόεδρος κάποιος που δηλώνει πως νοσταλγεί τη στρατιωτική δικτατορία που έπεσε πριν από μόλις 30 χρόνια. Ο Μπολσονάρο προστίθεται έτσι στη λίστα των δημοκρατικά εκλεγμένων ηγετών που δεν αγαπούν ιδιαιτέρως τη δημοκρατία, πλάι στον Πούτιν, τον Ερντογάν, τον Oρμπαν της Ουγγαρίας ή τον Ντουτέρτε στις Φιλιππίνες.

Και σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, η Λίβερπουλ ετοιμάζεται να πάρει το πρωτάθλημα στην Αγγλία για πρώτη φορά έπειτα από 29 χρόνια και στην Ελλάδα το έχει καπαρώσει ο ΠΑΟΚ, ύστερα από 34 χρόνια.

Είναι φανερό: Ο κόσμος δεν είναι πια αυτός που ξέραμε. Οι προβλέψεις για το μέλλον γίνονται ακόμη δυσκολότερες απ’ ό,τι πίστευε στον καιρό του ο Γιόγκι Μπέρα (ή όποιος άλλος πρόλαβε να το πει πρώτος).

Για λίγα πράγματα μπορούμε να είμαστε βέβαιοι. Ενα από αυτά είναι ότι η Ευρώπη, ως σχέδιο διακρατικής αλλά και κοινωνικής ειρήνης, έδρα του μοναδικού επί της Γης λειτουργικού κοινωνικού κράτους και έσχατο καταφύγιο του ορθού λόγου, θα ζήσει, ώς τις ερχόμενες ευρωεκλογές, μέρες πολιορκίας από τις δυνάμεις που ονειρεύονται την κατάλυσή της. Κι εμείς;

Εμείς έχουμε μόλις βγει από μια οκταετία «προγραμμάτων διάσωσης», με εγγυημένα φθηνά δάνεια και αυστηρά Μνημόνια, χωρίς να έχουμε επιστρέψει στην «ελευθερία» των αγορών. Παραμένουμε η μόνη χώρα της Ευρώπης, όπου ο εθνικός πλούτος, μετρημένος ως κατά κεφαλήν ΑΕΠ, παραμένει χαμηλότερος, και μάλιστα κατά 22% από τα προ κρίσης επίπεδα, όταν η υπόλοιπη Ευρώπη έχει ζήσει μια μέση αύξηση πάνω από 25%, η Ιρλανδία, των Μνημονίων και αυτή βρίσκεται 63% πάνω από το προ κρίσης εθνικό της εισόδημα – 14% για την ομοιοπαθή Πορτογαλία. Κι όμως, κάνουμε πως δεν βλέπουμε. Παράγουμε υπερπλεονάσματα εις βάρος των επενδύσεων. Κι έχουμε βγάλει από τα «χρονοντούπαλα» της προ του 2009 ιστορίας μας, όλα τα παλιά, δοκιμασμένα εκλογικά κόλπα, ενώπιον ενός ακροατηρίου που αν έχει γίνει λίγο πιο αισιόδοξο, έχει γίνει ταυτόχρονα πολύ πιο δύσπιστο.

Το 2019 θα είναι μια εκλογική χρονιά. Αυτό είναι βέβαιο. Θα είναι, επίσης, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, η χρόνια μιας πολιτικής αλλαγής. Θα είναι, όμως, και η χρονιά που θα κλείσει τον κύκλο των πολιτικών αναταραχών, τον κύκλο της κατάρρευσης και ανασυγκρότησης της πολιτικής σκηνής, που είχε προαναγγελθεί από το ταραγμένο 2008, είχε οδηγήσει στον πολιτικό σεισμό των διπλών εκλογών του 2012 και είχε κορυφωθεί με την μοιραία περιπέτεια του 2015; Κλείνει, φέτος, αυτός ο επώδυνος κύκλος της μετάβασης; Είθε. Αλλά μην βάλετε στοιχήματα. Ευτυχές το νέον έτος.