Η πανίσχυρη Σοβιετική Ενωση έπεσε με ακόμα μεγαλύτερη ταχύτητα και ορμή ακόμα και από αυτήν με την οποία είχε γεννηθεί από την Οκτωβριανή Επανάσταση – ευτυχώς, όμως, σε αντίθεση με το ’17, ουσιαστικά αναίμακτα. Οτι θα ερχόταν αυτή η ημέρα στην πραγματικότητα ουδείς το περίμενε τουλάχιστον στη Δύση μέχρι και λίγο καιρό πριν ξεκινήσει η διαδικασία ανεξαρτητοποίησης των ομόσπονδων σοβιετικών κρατών. Με τη Διακήρυξη αρ. 142 του Ανώτατου Σοβιέτ ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος πρόεδρος της ΕΣΣΔ και όγδοος στη σειρά ηγέτης της από την εποχή του Λένιν, παρέδιδε την εξουσία στον πρόεδρο της νέας Ρωσίας Μπόρις Γέλτσιν, συμπεριλαμβανομένων και των κωδικών για την εκτόξευση των στρατηγικών όπλων της χώρας. Ο Γκορμπατσόφ, που από το 1985 συστηματικά επιχείρησε να αντικαταστήσει την παλιά σκληρή κομμουνιστική φρουρά στην κυβέρνηση και στο Πολιτικό Γραφείο, ήταν και εκείνος ο οποίος για πρώτη φορά είχε κάνει κάποια βήματα εκδημοκρατισμού επιτρέποντας να εισαχθούν εκλογικές αναμετρήσεις που, από τη στιγμή που ξεκίνησαν, ήταν πλέον αδύνατο να σταματήσουν ή να περιοριστούν.

Στις 19.33 το βράδυ της  26ης Δεκεμβρίου 1991, το Σφυροδρέπανο κατέβαινε από το Κρεμλίνο και τη θέση του έπαιρνε η σημαία της προεπαναστατικής Ρωσίας. Ολος ο πλανήτης είχε μείνει άφωνος με την κατάληξη των καταιγιστικών γεγονότων που κλιμακώνονταν από τον Αύγουστο του ίδιου έτους, τα οποία, μεταξύ των άλλων, οδήγησαν πλέον de facto και στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Τα όσα προηγήθηκαν της ιστορικής αυτής εξέλιξης υπήρξαν πολλά και σύνθετα, ενώ αφορούσαν όχι μόνον την ίδια την πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ, αλλά και τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Σε μερικές από αυτές, αφορούσαν επίσης και τη διείσδυση της Δύσης που αποδείχθηκε πιο σιωπηρή αλλά και πιο αποτελεσματική από ό,τι επίσης άπαντες μέχρι εκείνη τη στιγμή πίστευαν. Ομως η κατάρρευση της ίδιας της ΕΣΣΔ ήταν σε πολύ μεγάλο βαθμό και αποτέλεσμα της οικονομικής καταστροφής που μέχρι τότε το Πολιτικό Γραφείο έκανε ό,τι ήταν δυνατόν να την καλύψει. Επιτάθηκε δε δραματικά από το πρόγραμμα του «Πολέμου των Αστρων» που είχε εξαγγείλει ο αμερικανός πρόεδρος Ρίγκαν και το οποίο, παρά την τεχνολογική ισχύ του σοβιετικού κράτους, αυτό ήταν πλέον εντελώς ανίκανο να παρακολουθήσει σε οικονομικό επίπεδο. Μία σειρά από νέου τύπου διακρατικούς σχηματισμούς προέκυψαν από εκείνη την πτώση, με κυριότερη την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών, στην οποία η ίδια η Ρωσία, αν και δεν είχε πλέον την ισχύ που διατηρούσε στο παλιό σχήμα, διέθετε πρωταγωνιστικό ρόλο. Δεν ήταν όμως σε θέση να κρατήσει μία σειρά από χώρες που κάποτε απόλυτα ήλεγχε, μακριά από το ΝΑΤΟ, το οποίο γρήγορα τις ενσωμάτωσε, αλλάζοντας τη γεωγραφία των δυνάμεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Μόσχας.

Στη συνέχεια όλων αυτών, η ανάκαμψη της Ρωσίας στη θέση της υπερδύναμης, όχι λιγότερο ισχυρής από την ΕΣΣΔ, ήταν μία επόμενη «έκπληξη», την οποία επίσης ουδείς ανέμενε στις αρχές της δεκαετίας του ’90.