Η επίδραση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και της σχετικής νομολογίας του Δικαστηρίου του Στρασβούργου φαίνεται, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, να είναι αποφασιστική όσον αφορά τη νομοθετική και νομολογιακή πυξίδα στη χώρα μας. Η Ελλάδα, αν και για πάρα πολλά χρόνια μετρούσε (και εξακολουθεί να μετρά) καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), μοιάζει πια να μαθαίνει το μάθημά της και, κάνοντας μία στροφή πιο… ευρωπαϊκή, να ενσωματώνει στην εσωτερική έννομη τάξη της τα δεδομένα του δικαστηρίου του Στρασβούργου. Η σχετική συζήτηση και η συνακόλουθη διαδικασία κάθε άλλο παρά θεωρητική είναι, καθώς όπως έχει αποδειχθεί στην πράξη σε πολλές υποθέσεις, άλλοτε σε ποινικό και άλλοτε σε διοικητικό επίπεδο, η κρίση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου έχει πια χειροπιαστό αντίκτυπο.

Εδώ και λίγο καιρό μοιάζει να αποτελεί παρελθόν για τη χώρα μας η άγνοια για τις ρυθμίσεις της ΕΣΔΑ, αφού ακόμα και οι απλοί πια πολίτες εξοικειώνονται όλο και περισσότερο με τις δυνατότητες που τους παρέχει η Σύμβαση και το Δικαστήριο του Στρασβούργου για την προστασία των δικαιωμάτων τους, ενώ διοίκηση και εκτελεστική εξουσία μοιάζουν, εκόντες άκοντες, να προσπαθούν να συμμορφωθούν με τα κελεύσματα του ΕΔΔΑ.

Η ΣΑΡΙΑ. Μόλις πριν από λίγες μέρες η υπόθεση Molla Sali κατά Ελλάδας απασχόλησε την επικαιρότητα. Η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έκρινε ότι η σαρία, ως νόμος που ρυθμίζει τις προσωπικές, κληρονομικές και λοιπές σχέσεις των ανθρώπων, δεν μπορεί να καθίσταται μοναδική και ως εκ τούτου υποχρεωτική επιλογή των μουσουλμάνων της Ελλάδας, γιατί έτσι παραβιάζεται το δικαίωμά τους στην ισότητα έναντι των λοιπών πολιτών της χώρας. Πρόκειται για απόφαση – σταθμό για τη χώρα μας, αφού φαίνεται να δημιουργεί συνθήκες πλήρους ισότητας μεταξύ των πολιτών, χωρίς διακρίσεις εξαιτίας του θρησκεύματος, επηρεάζοντας ωστόσο κρίσιμα εθνικά ζητήματα. Και αυτό γιατί το ΕΔΔΑ, με τη συγκεκριμένη απόφαση, επιτάσσει ότι η Συνθήκη της Λωζάννης αλλά και οι άλλες διεθνείς συνθήκες πρέπει να ερμηνεύονται σύμφωνα με τις αρχές των διεθνών συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και σύμφωνα με την ανάγκη ισχυροποίησης του σύγχρονου κράτους δικαίου σε όλα τα επίπεδα. Οι επιταγές αυτές βρήκαν ευήκοα ώτα και η χώρα μας έσπευσε να εναρμονιστεί με νόμο και δη τον Ν. 4511/2018, που δίνει τη δυνατότητα στα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας να επιλέξουν μεταξύ της εφαρμογής του αστικού κώδικα και της σαρίας και να υπάγονται είτε στα κοινά δικαστήρια είτε στον αρμόδιο μουφτή.

ΜΑΤΩΜΕΝΕΣ ΦΡΑΟΥΛΕΣ. Μία παλαιότερη καταδίκη της Ελλάδας, οδήγησε πρόσφατα την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου σε αναίρεση υπέρ του νόμου, που ασκείται σπανιότατα και σε εξαιρετικές περιπτώσεις, για την υπόθεση με τις «ματωμένες φράουλες», όπως είχε ονομαστεί, σχετικά με την εκμετάλλευση και την κακομεταχείριση αλλοδαπών εργατών γης στην περιοχή της Μανωλάδας. Η άσκηση αναίρεσης υπέρ του νόμου από τον αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Χαράλαμπο Βουρλιώτη, για την αθώωση των υπευθύνων στη Μανωλάδα αναφορικά με το αδίκημα της εμπορίας ανθρώπων, μπορεί πρακτικά να μην ανατρέπει την απόφαση αθώωσής τους που αποδοκιμάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, αλλά σηματοδοτεί τη θέση της ελληνικής Δικαιοσύνης στο υψηλότερο επίπεδο που τάσσεται κατά της ρατσιστικής βίας και των εγκλημάτων διαχωρισμού των ανθρώπων με βάση φυλετικές και οικονομικές παραμέτρους.

Τέλος, ιδιαίτερα σημαντική κρίθηκε από όλο τον νομικό κόσμο η απόφαση του ΕΔΔΑ που έγινε γνωστή ως απόφαση «Καπετάνιος κατά Ελλάδος», που επανακαθορίζει τα δεδομένα για την αποφυγή διπλής καταδίκης σε ποινικό και διοικητικό πεδίο. Σύμφωνα με αυτήν, κρίθηκε ότι η επιβολή διοικητικού προστίμου που επικυρώθηκε και από το Συμβούλιο της Επικρατείας, για τις ίδιες πράξεις για τις οποίες οι προσφεύγοντες είχαν αθωωθεί αμετάκλητα στο ποινικό δικαστήριο, συνιστούσε παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων τους.