Ο φάκελος με αποστολέα ΖΩΣΠ, Κυρίλλου Λουκαρέως 31 Αθήνα, 11475, βρίσκεται στο γραμματοκιβώτιό μου κάθε Νοέμβριο, εδώ και αρκετά χρόνια, ίσως και 15. Και κάθε μα κάθε φορά, όταν βλέπω ότι ο φάκελος και πάλι ήρθε, μέσα μου νιώθω μια αμυδρή ανατριχίλα συνδυασμένη με μια περίεργη ανακούφιση. Μια αίσθηση χαράς. Πάντοτε νιώθω πόσο χαρμόσυνο είναι που και πάλι με θυμήθηκαν και πάλι μου έστειλαν τη δουλειά τους. Χαίρομαι πολύ που υπάρχουν και δημιουργούν.

Οφείλω να εξηγήσω τάχιστα την ενδεχομένως μελοδραματική αυτή εισαγωγή μου για την οποία όσοι δεν γνωρίζουν τι είναι ΖΩΣΠ, σίγουρα ήδη θ’ αναρωτιούνται. Τα αρχικά ΖΩΣΠ αντιστοιχούν στις λέξεις ΖΩγραφική με το Στόμα και Πόδι (www.zosp.gr). Πρόκειται για μια ένωση που δημιουργήθηκε από ανάπηρους ζωγράφους οι οποίοι για κάποιους λόγους δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους.

Τα άτομα αυτά, η Ελένη Μαρίνου, ο Κυριάκος Κυριακού, ο Τριαντάφυλλος Ηλιάδης, ο Λέανδρος Αρβανιτάκης, έμαθαν να κρατούν και να χρησιμοποιούν το πινέλο με το στόμα και το πόδι. Τα ονόματα που αναφέρω βρίσκονται στην μπροσούρα, όμως σίγουρα υπάρχουν και άλλα, ενώ φυσικά ανάλογες οργανώσεις θα βρούμε σε χώρες του εξωτερικού. Για διάφορους λόγους κάποιοι βρέθηκαν χωρίς χέρια από πολύ νωρίς και άλλοι αργότερα. Κάποιοι από αυτούς δεν έχουν καθόλου και κάποιοι τα έχουν μεν, αλλά είναι ελαττωματικά. Aντιλαμβάνεστε υποθέτω τι κουράγιο, τι θέληση και τι προσπάθεια πρέπει να καταβληθούν για να μπορέσει κάποιος να ζωγραφίσει με το στόμα και το πόδι. Και αφήνω στην άκρη το να ζωγραφίσει καλά!Οσο για τα προϊόντα τους, είναι ημερολόγια γραφείου ή τοίχου, ευχετήριες κάρτες δώρων, επιστολόχαρτα, αφίσες, χαρτί περιτυλίγματος αλλά και παζλ 1.000 κομματιών (!) όπως η πρόσφατη κυκλοφορία των «Ιστιοπλοϊκών» του Λ. Αρβανιτάκη και της «Παραθαλάσσιας πόλης» του Ζ. Βέρτελτζ.

Ο φάκελος που μου έρχεται στο σπίτι έχει συνήθως ένα ημερολόγιο γραφείου και κάποιες κάρτες. Μαζί τους ένα δελτίο ταχυπληρωμής των 18,50 ευρώ. Το ποσόν είναι αστείο μπροστά στη μοναδικότητα και αναγνωρισμένη καλλιτεχνική αξία αυτών των ζωγραφιών, ενώ η πληρωμή είναι προαιρετική. Σε περίπτωση που δεν θέλει κάποιος να αγοράσει, δεν είναι υποχρεωμένος να επιστρέψει το περιεχόμενο του φακέλου.

Είμαι άνθρωπος εκρηκτικός και συχνά ματαιόδοξος, ορισμένες φορές πνίγομαι σε μια κουταλιά νερό, πανικοβάλλομαι. Μελαγχολώ για ασημαντότητες, δίνω μεγάλη σημασία σε θέματα ελάσσονος σημασίας. Και καμιά φορά, μέσα στις εκρήξεις μου ή τα ανόητα αδιέξοδά μου (αυτά που λανθασμένα θεωρώ αδιέξοδα), μού έρχονται στον νου αυτοί οι άνθρωποι, αυτοί οι γενναίοι άνθρωποι, αυτοί οι καλλιτέχνες που ενώ θα είχαν κάθε δίκιο να παρατήσουν την μάχη, να παραδώσουν τα όπλα, εκείνοι όχι απλά επιμένουν, αλλά δημιουργούν μικρά κομψοτεχνήματα που προκαλούν ευδαιμονία.

Διαβάζω το συνοδευτικό γράμμα της Μαρίας Αποστόλου που βρίσκεται μέσα στον φάκελο, μια ανατύπωση του πρωτοτύπου έτσι όπως γράφηκε, με το στιλό στο στόμα. Και θυμώνω με τον εαυτό μου, θυμώνω με τις μικρότητες στις οποίες η ίδια η ζωή με παγιδεύει. «Ο στόχος μας» λέει η κυρία Αποστόλου «είναι να μπορέσουμε να είμαστε οικονομικά ανεξάρτητοι, να μην επιβαρύνουμε τους δικούς μας και το κοινωνικό σύνολο και να ζήσουμε μια δημιουργική ζωή».

Μιλάμε για μια γυναίκα εκ γενετής τετραπληγική, που από μικρή άρχισε να ζωγραφίζει και τελικά παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής με τη φροντίδα του ΖΩΣΠ στον οποίο ανήκει από το 1996. Ανάλογα βιογραφικά έχουν και τα υπόλοιπα μέλη της Ενωσης, της οποίας οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν επίσης την προβολή του έργου των μελών με εκθέσεις: πριν από τέσσερα περίπου χρόνια, τον Οκτώβριο του 2014, πραγματοποιήθηκαν στο Ζάππειο Μέγαρο τα εγκαίνια της διεθνούς έκθεσης αυτών των καλλιτεχνών. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμός. Το μόνο που μένει είναι να σκεφτούμε το πού βρισκόμαστε όλοι εμείς οι αρτιμελείς άνθρωποι και πού βρίσκονται κάποιοι άλλοι, μη αρτιμελείς, οι οποίοι τελικά μας δίνουν το κουράγιο που τύποις εκείνοι υποτίθεται ότι χρειάζονται.