Την τελευταία ημέρα του 1998, η Ευρώπη έζησε μια από τις πιο συνταρακτικές στιγμές της πρόσφατης Ιστορίας της. Τα μεσάνυχτα, ενώ εκατομμύρια πολίτες καλωσόριζαν το 1999, έντεκα χώρες υιοθετούσαν το νόμισμα που είχε φωτίσει την ήπειρο: το ευρώ. Οι πολίτες δεν θα το έβαζαν στα πορτοφόλια τους παρά τρία χρόνια αργότερα, αλλά εκείνη την ημέρα η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία αποχαιρέτησαν το μάρκο, το φράγκο και την πεσέτα.

Δύο δεκαετίες αργότερα, και ύστερα από μια ύφεση που απείλησε την ύπαρξη του κοινού νομίσματος, οι 19 χώρες της ευρωζώνης καλούνται να συμπληρώσουν την αρχιτεκτονική του και να του δώσουν μια νέα ώθηση σε διεθνές επίπεδο. Οι προτάσεις των Βρυξελλών για την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης περιλαμβάνουν από τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου ώς τη θέσπιση ενός ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών. Στην ατζέντα του επόμενου εξαμήνου περιλαμβάνεται επίσης η σύνταξη του πρώτου προϋπολογισμού της ευρωζώνης. Προς το παρόν, οι ευρωπαϊκές χώρες είναι σύμφωνες να χρησιμεύσει αυτός ο προϋπολογισμός για τη «σύγκλιση» και την «ανταγωνιστικότητα», όχι όμως και για τη σταθερότητα σε περιόδους κρίσης.

Η αλλαγή της σημερινής δομής του ευρώ αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για να μπορέσει να ανταγωνιστεί το δολάριο. «Σήμερα, το ευρώ είναι το δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο νόμισμα στον κόσμο, με 60 χώρες να συνδέουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τα νομίσματά τους με το ευρώ» είπε τον περασμένο Σεπτέμβριο ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Το ευρώ χρησιμοποιείται από 340 εκατομμύρια ανθρώπους σε 19 χώρες, ενώ άλλα 175 εκατομμύρια εκτός ευρωζώνης είτε το χρησιμοποιούν είτε συνδέουν το νόμισμά τους με αυτό. «Πρέπει όμως να κάνουμε περισσότερα αν θέλουμε το νόμισμά μας να παίξει πλήρως τον ρόλο του σε διεθνές επίπεδο» συμπλήρωσε ο πρόεδρος της Κομισιόν.

Η ύφεση που προκλήθηκε από τη χρηματοπιστωτική κρίση φρέναρε την προέλαση του ευρώ έναντι του δολαρίου. Αν το 2009 αντιστοιχούσε στο 24,5% των παγκοσμίων αποθεμάτων, πέρυσι το ποσοστό αυτό είχε μειωθεί στο 20,1%. Η κυριαρχία του δολαρίου φαίνεται από το τι συνέβη με τις πρόσφατες κυρώσεις στο Ιράν. Λίγες ώρες μετά την ενεργοποίησή τους, η τραπεζική κοινοπραξία Swift έπαψε να συναλλάσσεται με τη χώρα, οδηγώντας τη στην απομόνωση. Το κύρος του αμερικανικού νομίσματος είναι φανερό και από το γεγονός ότι οι μισές από τις πωλήσεις της ευρωπαϊκής εταιρείας Airbus γίνονται σε δολάρια.

ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ. Σε πρόσφατη έρευνά τους για το think tank Bruegel, οι Φραντσέσκο Παπαντιά και Κωνσταντίνος Ευσταθίου θεωρούν δύσκολο να χάσει το δολάριο την πρωτοκαθεδρία του, πιστεύουν όμως ότι το ευρώ μπορεί να αυξήσει τη συμμετοχή του στην παγκόσμια  αγορά νομισμάτων. Η Μεγάλη Υφεση, σημειώνουν, «κατέστησε σαφές ότι ο διεθνής ρόλος του ευρώ συνδέεται με τη γενική σταθερότητα του ευρώ». Κατά συνέπεια, αυτό που χρειάζεται είναι ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και εφαρμογή μιας οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής σε κοινοτικό επίπεδο.

Ο Ερικ Νίλσεν, επικεφαλής οικονομολόγος στη UniCredit, το παραδέχεται: ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός που πρόκειται να παρουσιαστεί είναι μικρός και προς το παρόν απολύτως ακατάλληλος. «Ομως και η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μια μέρα. Οσο λοιπόν κάνουμε ακόμη και μικρά βήματα στη σωστή κατεύθυνση, η ελπίδα παραμένει».