Η Ζαν Καλμάν πέθανε το 1997 σε ηλικία 122 ετών και 164 ημερών, ένα ρεκόρ μακροβιότητας που δεν έχει ξεπεραστεί έκτοτε. Η ηλικιωμένη συνήθιζε να αστειεύεται ότι ο Θεός θα πρέπει να την είχε ξεχάσει. Ομως δύο ρώσοι επιστήμονες δεν πείσθηκαν από την ιστορία αυτή.

Η Ζαν ήταν η «περηφάνια της Αρλ», όπως τη φώναζαν στη γαλλική πόλη. Εδινε συνεντεύξεις σε δίκτυα απ’ όλο τον κόσμο όπου τόνιζε πως μάλλον το καλό μεσογειακό κλίμα συνέβαλλε στη μακροζωία της. Κάποιος τη θυμάται να λέει: «Συνάντησα τον Βαν Γκογκ». Ηταν πιθανό. Ο ολλανδός ζωγράφος έκανε δύο πίνακες στην πόλη με τίτλο «Γυναίκα της Αρλ», τον ένα το 1888 και τον άλλο το 1890, όταν η μαντάμ Ζαν ήταν 13 και 15 ετών.

Δύο Ρώσοι, ο μαθηματικός Νικολάι Ζακ και ο γενετιστής Βαλερί Νοβοσέλοφ αποφάσισαν να μελετήσουν την περίπτωσή της. Πέρασαν μήνες μελετώντας βιογραφίες, συνεντεύξεις της και φωτογραφίες και μελετώντας τα αρχεία της Αρλ. Το συμπέρασμά τους; Η Ζαν Καλμάν ήταν δύο, όπως η μαντάμ ντε Μορλί του Πιραντέλο. «Αναλύοντας όλο το υλικό καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι κάποια στιγμή στην πορεία, η κόρη της Καλμάν, Ιβόν, πήρε την ταυτότητα της μητέρας της» λέει ο Ζακ, πιθανότατα για να μην πληρώσει φόρους κληρονομιάς.

Αυτή την υπόθεση διατυπώνουν στη μελέτη τους με τίτλο «Ζαν Καλμάν: το μυστικό της μακροζωίας». Οτι η Ζαν πέθανε το 1934 σε ηλικία 59 ετών από πλευρίτιδα, χωρίς να σπάσει κανένα ρεκόρ. Τη θέση της φαίνεται να πήρε η κόρη της Ιβόν χωρίς να πληρώσει φόρους κληρονομιάς. Ηταν η Ιβόν, υποστηρίζουν, που πέθανε το 1997 σε ηλικία 99 ετών. Η υπόθεση θέτει εν αμφιβόλω τις διαγνώσεις των γάλλων γιατρών και επιστημόνων που επιβεβαίωσαν την εντυπωσιακή μακροζωία της γυναίκας.

Παρά τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν, οι ρώσοι επιστήμονες επιμένουν. Εξηγούν ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ των φυσικών χαρακτηριστικών που αναφέρονται στην ταυτότητα της Καλμάν από τη δεκαετία του 1930 και της εμφάνισής της τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγμα, στην ταυτότητα αναγράφεται το χρώμα των ματιών της ως σκούρο, το ύψος 1,52 και το μέτωπό της μικρό – όλα διαφορετικά από την εμφάνισή της αργότερα. «Ως γιατρός πάντα είχα αμφιβολίες για την ηλικία της» λέει ο Νοβοσέλοφ, που ειδικεύεται στη γεροντολογία. Μάρτυρες στα αρχεία περιγράφουν πως η γυναίκα, σε ηλικία 114 ετών είχε ύψος 1,50, δηλαδή μόλις δύο εκατοστά πιο κοντή απ’ ό,τι ήταν στα 57 της, κάτι αφύσικο. Επίσης, η κατάσταση του μυϊκού της συστήματος ήταν πολύ διαφορετική από εκείνη των συνομηλίκων της. Παρ’ ότι είχε (θεωρητικά) περάσει τα 100 σηκωνόταν από την καρέκλα χωρίς βοήθεια και δεν έδειχνε κανένα σημάδι άνοιας.

Εκαψε όλες τις παλιές φωτογραφίες της

Ενα γεγονός που πυροδότησε υποψίες ήταν ότι η Καλμάν, όταν έγινε διάσημη, έκαψε όλες τις παλιές φωτογραφίες της. Επίσης δεν υπάρχει πιστοποιητικό θανάτου της κόρης της Ιβόν, παρά μόνο μια δήλωση από γειτόνισσα ότι την είχε δει να πεθαίνει από πλευρίτιδα, αυτό δηλαδή που στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τους Ρώσους, ήταν η αιτία του θανάτου της μητέρας της. Κάτι άλλο περίεργο ήταν η επίμονη άρνησή της το 1975, όταν αξιωματούχοι από τον Δήμο της Αρλ ήθελαν να την επισκεφθούν για να γιορτάσουν μαζί της τα 100ά γενέθλιά της. «Δεν ήθελε κανέναν εορτασμό και επέμενε πολύ σ’ αυτό» θυμάται ο τότε δήμαρχος της γαλλικής πόλης Ζακ Περό.

Υπάρχουν βέβαια κι εκείνοι που αμφισβητούν τις υποθέσεις των ρώσων επιστημόνων, λέγοντας ότι για να πάρει τη θέση της μητέρας η κόρη θα έπρεπε να εμπλακεί ολόκληρη η οικογένεια, αλλά και πολλοί γνωστοί και φίλοι. Η συζήτηση για πιθανή εκταφή προκειμένου να βρεθεί η αλήθεια έχει ήδη αρχίσει…