Η ανακοίνωση που εξέδωσε το Βατικανό την προπαραμονή της Πρωτοχρονιάς ήταν λιτή και χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις: «Ο Πάπας Φραγκίσκος έκανε αποδεκτή την παραίτηση του διευθυντή του γραφείου Τύπου του Βατικανού Greg Burke και της αναπληρώτριας διευθύντριας Paloma Garcia Ovejero και όρισε νέο διευθυντή τον Alessandro Gisotti». Στη συνέχεια ήρθαν και οι αναρτήσεις του Burke στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τις οποίες επιβεβαίωνε, επίσης άνευ σχολίων, ότι ο ίδιος και η Ovejero, από την 1η Ιανουαρίου 2019 δεν θα ασκούν πλέον τα έως τώρα καθήκοντά τους. Οσο και αν αυτού του είδους οι αποδοχές παραιτήσεων έχουν έντονο άρωμα εσπευσμένης απόλυσης, το θέμα δεν θα κινούσε το ενδιαφέρον πέραν της περίφραξης του Βατικανού αν δεν συνέτρεχαν λόγοι που προκαλούν, σχετικά με αυτές τις δύο παραιτήσεις – απολύσεις, μυθιστορηματικούς ή, καλύτερα, κινηματογραφικούς συνειρμούς. Ο ένας λόγος αφορά τη 43χρονη ισπανίδα, πρώην ανταποκρίτρια του Βατικανού για το ισπανικό ραδιοφωνικό δίκτυο Cadena COPE, καθώς είναι η πρώτη γυναίκα που κατόρθωσε να διεισδύσει και να φτάσει τόσο ψηλά στην, έστω και κοσμική, ιεραρχία του εκκλησιαστικού κρατιδίου. Ο δεύτερος και πιο ιντριγκαδόρικος όμως είναι ότι ο 59χρονος Αμερικανός που υπήρξε δημοσιογράφος, συνεργάτης του περιοδικού «Time», του πρακτορείου Reuters και του τηλεοπτικού δικτύου Fox News, ενώ έχει δουλέψει είκοσι χρόνια ως ανταποκριτής στο Βατικανό του αμερικανικού εβδομαδιαίου περιοδικού «National Catholic Register», ήταν ένα από τα εξέχοντα μέλη της Opus Dei. Ο διορισμός του μάλιστα πριν από δυόμισι χρόνια, όταν αντικατέστησε τον 74χρονο Ισπανό Joaquin Navarro Valls είχε προκαλέσει μεγάλη εντύπωση και ακόμη μεγαλύτερα ερωτηματικά.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η OPUS DEI. Το μεγάλο κοινό άρχισε να ενδιαφέρεται για την Opus Dei μετά τη «μανία με τον “Κώδικα Da Vinci”» του Νταν Μπράουν είτε ως βιβλίου είτε στην κινηματογραφική του μεταφορά σε σκηνοθεσία Ρον Χάουαρντ με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς. Πρόκειται για το πιο ευπώλητο βιβλίο των τελευταίων δεκαετιών (κυκλοφόρησε το 2003) και οι πωλήσεις του έχουν ξεπεράσει παγκοσμίως τα 80 εκατομμύρια αντίτυπα. Τεράστια επιτυχία είχε βέβαια και στην Ελλάδα και θυμάμαι ένα καλοκαίρι (του 2005) που στις παραλίες έβλεπες περισσότερους «Κώδικες Da Vinci» παρά αντηλιακά. Στο βιβλίο λοιπόν η Opus Dei παρουσιάζεται ως μια δολοφονική σέχτα, με ρίζες στον Μεσαίωνα, που εκπροσωπείται από τον καλόγερο – δολοφόνο Σίλα (στην ταινία τον υποδύεται ο Πολ Μπέτανι) και συνεργάζεται με το Βατικανό. Και αν αυτό ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας του Νταν Μπράουν, υπάρχουν πολλά στοιχεία που φέρεται να είναι πραγματικά. Οπως, για παράδειγμα, ο σκληρός τρόπος με τον οποίον λέγεται ότι αυτοτιμωρούνται τα μέλη της ώστε να εξαγνιστούν. Αυτομαστιγώνονται ή προσαρμόζουν επί ώρες στον μηρό τους μία αγκαθωτή μέγγενη. Η Opus Dei ιδρύθηκε στην Ισπανία το 1928 από τον δικηγόρο Χοσέ Μαρία Εσκριβά ο οποίος, στη συνέχεια, έγινε ιερωμένος. Ο Εσκριβά προχώρησε στη δημιουργία της οργάνωσης ώστε να κατασταλεί η, κατά τη γνώμη του, υπερβολικά φιλελεύθερη ατμόσφαιρα που επικρατούσε στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης. Μετά τον Ισπανικό Εμφύλιο υποστηρίχθηκε από το δικτατορικό καθεστώς του Φράνκο και διεύρυνε την επιρροή της στην Παιδεία, στον Τύπο και στους οικονομικούς οργανισμούς της χώρας. Ο Εσκρίβα ήταν ένας πούρος φασίστας που δεν πίστευε στην ισονομία των πολιτών όχι μόνο ενώπιον του κράτους, αλλά και ενώπιον του Θεού. Θεωρούσε ότι οι γυναίκες «έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως… χαλιά, ώστε να πατάνε οι άνθρωποι επάνω τους» και ότι τα ανάπηρα παιδιά «χρεώνονται», με την αναπηρία τους, τις αμαρτίες των γονιών τους. Στο βιβλίο «Δρόμος» γράφει: «Δεν θα αγοράζετε βιβλία χωρίς τις συμβουλές ενός έμπειρου χριστιανού. Είναι πολύ εύκολο να αποκτήσετε κάτι άχρηστο ή παραπλανητικό. Συχνά οι άνθρωποι νομίζουν ότι κουβαλούν ένα βιβλίο, αλλά είναι μόνο λάσπη». Βέβαια, η αποχώρηση κάποιου μέλους από την οργάνωση είναι πολύ δύσκολη έως αδύνατη.

ΜΕ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΕΠΙΡΡΟΗ. Από την αρχή της λειτουργίας της η Opus Dei είχε την υποστήριξη του Βατικανού το οποίο το 1950 την αναγνώρισε ως «κοσμικό ινστιτούτο». Το 1982 ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ την ανακήρυξε «personal Prelature», που σημαίνει ότι «η δικαιοδοσία της καλύπτει τα συμμετέχοντα άτομα και όχι μία συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή». Είναι η μοναδική περίπτωση χορήγησης τέτοιου προνομίου στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Τα μέλη της συγκροτούν «ξεχωριστή επισκοπή, με δικό της επίσκοπο» που σημαίνει ότι δεν ελέγχονται από τους κατά τόπους επίσκοπους του Βατικανού και αναφέρονται μόνο στη Ρώμη. Το 2002 ο Εσκρίβα, μόλις 27 χρόνια μετά τον θάνατό του, αγιοποιήθηκε και αυτή είναι η πιο γρήγορη αγιοποίηση στην πρόσφατη ιστορία. Σύμφωνα με την Νταϊάνα ντι Νίκολα, που ύστερα από τον προσηλυτισμό της κόρης της ίδρυσε το Δίκτυο Επαγρύπνησης για την Opus Dei στη Μασαχουσέτη, στόχος της οργάνωσης είναι να προσηλυτίζει μορφωμένους, έξυπνους ανθρώπους με μεγάλες προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης, ώστε να αυξάνει τον κύκλο αλλά και τη δύναμη της επιρροής της. Παρά τον μυστικισμό και τον συνωμοσιολογικό χαρακτήρα που αποδίδεται στην Opus Dei, οι ιερείς της ισχυρίζονται ότι το καταστατικό γίνεται όλο και πιο γνωστό. «Τα κέντρα του είναι ανοιχτά. Οι δημοσιογράφοι έχουν τραβήξει βίντεο στις εγκαταστάσεις μας. Το γεγονός ότι κάποιοι αναφέρονται σε αρχαίες και αποκρυφιστικές πρακτικές είναι ψέμα». Υστερα από όλα αυτά – ίσως υπερβολές αλλά σίγουρα και αλήθειες – ήταν αναμενόμενο η πρόσληψη του Burke να είχε πυροδοτήσει αντιδράσεις και σχόλια. Τόσα ώστε τώρα η απομάκρυνσή του να μοιάζει περισσότερο με απαλλαγή. Οπως και να είναι, την «αλήθεια» κάποιος Νταν Μπράουν θα μας τη διηγηθεί.

ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

Φέρνει στο φως τα σκάνδαλα της παιδεραστίας

Η αντικατάσταση του Greg Burke έρχεται σε μία στιγμή που το Γραφείο Τύπου του Βατικανού έχει να διαχειριστεί ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Με αφορμή τα κρούσματα παιδεραστίας, ο Πάπας Φραγκίσκος προσκαλεί τον Φεβρουάριο στο Βατικανό 113 επικεφαλής των Διασκέψεων Επισκόπων από όλον τον κόσμο, περίπου 70 εμπειρογνώμονες, αλλά και 40 θύματα σεξουαλικής κακοποίησης. Για πρώτη φορά θα τεθούν ανοιχτά στο τραπέζι όχι μόνο η αντιμετώπιση και η πρόληψη τέτοιων περιστατικών, αλλά και οι μηχανισμοί που δουλεύουν για την απόκρυψή τους καθώς, όπως λένε οι ιερείς, τέτοια φαινόμενα δεν είναι μεμονωμένα αλλά καθεστώς στις καθολικές σχολές σε όλον τον κόσμο. Επικεφαλής των θυμάτων θα είναι ο Ματίας Κατς που υπήρξε και ο ίδιος θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από ιερωμένο στη Σχολή Ιησουιτών Canisius, στο Βερολίνο, και θεωρεί ότι πρόκειται για συστημικό πρόβλημα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.