Εξι χρόνια μετά την αρχαιολογική ανακάλυψη του Μανόλη Ανδρόνικου στην περιοχή της Βεργίνας, το ακροατήριο που έχει γεμίσει την αίθουσα του 12ου Συνεδρίου Κλασικής Αρχαιολογίας στην Αθήνα αδημονεί. Η εκδήλωση της βραδιάς της 9ης Σεπτεμβρίου 1983 έχει θέμα τα αρχαιολογικά ευρήματα από τον βασιλικό τάφο της Βεργίνας. Ενα από αυτά εντυπωσιάζει τους παρευρισκόμενους, γράφει η Χαρά Κιοσσέ. Πρόκειται για ένα κρανίο του οποίου η ανάπλαση παρουσίασε το πρόσωπο του βασιλιά Φίλιππου Β’.

«Τρεις βρετανοί επιστήμονες, ένας αρχαιολόγος, ένας καθηγητής της ανατομίας στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και ένας ιατρικός σχεδιαστής, παρουσίασαν το ομοίωμα του βασιλικού νεκρού της Βεργίνας, έτσι όπως τους οδήγησε η ανατομική έρευνα που έκαναν στα οστά και η ανάπλαση του κρανίου από απόλυτα ακριβή εκμαγεία που έβγαλαν.

ΣΤΗΝ ΟΘΟΝΗ. Το κεφάλι ενός ώριμου άνδρα, μονόφθαλμου, με μια βαθιά αποτρόπαιη σχεδόν ουλή που χαρακώνει από πάνω από το φρύδι τη θέση του δεξιού ματιού, πρόβαλε στην οθόνη και κοιτούσε επίμονα το ακροατήριο του συνεδρίου. Από μέρες συζητιόταν στους κύκλους των αρχαιολόγων “η ανακοίνωση των τριών Αγγλων”, όπως την έλεγαν, που εδώ και χρόνια δούλευαν για την ανάπλαση του κρανίου.

Το κεφάλι της έγχρωμης διαφάνειας στην οθόνη ήταν σαν τη φωτογραφία ενός ανθρώπου ζωντανού. Αν δεχόμαστε ότι οι τάφοι που βρήκε στη Βεργίνα το 1977 ο Μανόλης Ανδρόνικος είναι τάφοι βασιλικοί (κι αυτό δεν αμφισβητείται) και ότι χρονολογικά τοποθετούνται στο δεύτερο μισό του 4ου π.Χ. αιώνα, τότε ξέρουμε πως μόνο ένας μακεδών βασιλεύς είχε τυφλωθεί στο ένα μάτι, στο δεξί! Ο Φίλιππος Β’. Και αυτό επιβεβαιώνει το ομοίωμα της κεφαλής το οποίο έγινε από έναν ειδικό σχεδιαστή (στην Ελλάδα δεν έχουμε αυτή την ειδικότητα) που εργάζεται για την ανασύνθεση των σπασμένων οστών, έναν καθηγητή της ανατομίας και έναν αρχαιολόγο. Η ανάπλαση της κεφαλής έγινε με βάση τα οστά που βρέθηκαν στον βασιλικό τάφο, τα οποία προηγουμένως είχαν υποστεί καύση.

Οι μύες και όλοι οι χόνδροι του προσώπου προστέθηκαν μετά και αφού είχε συντεθεί το κρανίο. Πράγμα που σημαίνει ότι η σύνθεση του κρανίου υποδεικνύει και υπαγορεύει τις καμπυλότητες και το σχήμα του προσώπου. Πρόκειται δηλαδή για πειθαρχημένη και επιστημονική ανάπλαση.

Η δουλειά άρχισε το 1979. Ο ιατρικός σχεδιαστής Richard Neaves έβγαλε εκμαγεία από τα οστά του μακεδόνα βασιλιά και μετά στα τέσσερα χρόνια που ακολούθησαν δούλεψε για την ανάπλαση. Εχει συνεργαστεί με τη βρετανική αστυνομία αρκετά χρόνια για την ανεύρεση της ταυτότητας πτωμάτων από ανεξιχνίαστα εγκλήματα ή δυστυχήματα κ.λπ. Εργάζεται επίσης στο Ανατομείο της Ιατρικής Σχολής του Μάντσεστερ αλλά και στα χειρουργεία σε περιπτώσεις πλαστικών εγχειρήσεων, ατυχημάτων κ.λπ. Για τη σύνθεση του βασιλικού κρανίου συνεργάστηκαν μαζί του ο ανατόμος δρ J.H. Musgrave και ο αρχαιολόγος A.J. Prag.

Για όλους εμάς τους μη ειδικούς, στη χθεσινή ανακοίνωση, οι Βρετανοί διευκρίνισαν τα συμπεράσματά τους. Οτι υπήρχε μια εκ γενετής παραμόρφωση στο κρανίο. Η αριστερή πλευρά του προσώπου έχει μια διαστρέβλωση και είναι μικρότερη, πιο χαμηλή και πιο βαθουλωτή. Οτι στα οστά που περικλείουν το δεξί μάτι του νεκρού υπάρχει τραύμα σαν από χτύπημα σπαθιού. Αυτό νόμιζε στην αρχή ο Neaves, αλλά διαφωνούσε ο Musgrave, ο οποίος υποστήριζε ότι το τραύμα ήταν σαν από βλήμα που έπεφτε από κάπως ψηλά. Ξέρουμε ότι ήταν βέλος που του πέταξαν από μακριά…

Ο εντυπωσιασμός που προκάλεσε το κρανίο ήταν απλώς μια πρώτη γεύση για τα νέα αποτελέσματα των ερευνών και τα ανασκαφικά ευρήματα που ανακοίνωσε ο Μανόλης Ανδρόνικος. Στοιχεία που έρχονται να επιβεβαιώσουν την ταύτιση της Βεργίνας με τις αρχαίες Αιγές και την ταύτιση του βασιλικού νεκρού με τον πατέρα του Μεγάλου Αλέξανδρου, Φίλιππο Β’. Οπως ξέρουμε, και για τις δύο αυτές θέσεις, που υποστήριξε από την αρχή ο Μανόλης Ανδρόνικος, υπήρξαν αντιρρήσεις αρχαιολόγων από διάφορα μέρη του κόσμου. Αρχαιολογικά στοιχεία που τώρα επιβεβαιώνουν τις πρώτες υποθέσεις του έλληνα ανασκαφέα».