Τη μία χρονιά – το 1968 – κρίθηκε ακατάλληλος για το βραβείο Νομπέλ και την επομένη, το 1969, το κέρδισε! Ο λόγος για τον ιρλανδό συγγραφέα Σάμιουελ Μπέκετ. Η άγνωστη ιστορία της κούρσας του για το κορυφαίο βραβείο λογοτεχνίας παγκοσμίως αποκαλύπτεται επί τη ευκαιρία της δημοσιοποίησης των απόρρητων ώς τώρα αρχείων της Σουηδικής Ακαδημίας, η οποία προκύπτει με αφορμή την παρέλευση 50 ετών από εκείνη τη συνεδρίαση.

Ο ιδρυτής του βραβείου Αλφρεντ Νομπέλ ανέφερε στη διαθήκη του ότι το βραβείο θα έπρεπε να απονέμεται στον συγγραφέα εκείνο που «παρήγαγε το πιο εντυπωσιακό έργο στον τομέα της λογοτεχνίας, σε μια ιδεώδη κατεύθυνση». Ο πρόεδρος της επιτροπής του 1968 Αντερς Οστερλινγκ υποστήριξε ότι «όσον αφορά τον Σάμιουελ Μπέκετ, δυστυχώς πρέπει να διατηρήσω τις βασικές μου αμφιβολίες σχετικά με το αν η βράβευσή του συνάδει με το πνεύμα της διαθήκης του Νομπέλ. Βεβαίως και δεν αμφισβητώ το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα των έργων του Μπέκετ, αλλά η μισανθρωπική σάτιρα (εκείνη που ακολουθεί το ύφος του Τζόναθαν Σουίφτ) ή ο ριζοσπαστικός πεσιμισμός (στο ύφος του Τζάκομο Λεοπάρντι) έχουν δυνατή καρδιά, η οποία απουσιάζει κατά τη γνώμη μου στον Μπέκετ» γράφει ο Οστερλινγκ, ο οποίος είχε αντιρρήσεις για την πιθανότητα βράβευσης του συγγραφέα και το 1963, όταν το βραβείο κέρδισε ο Γιώργος Σεφέρης, λέγοντας ότι ο Μπέκετ «θα θεωρούσε ένα βραβείο Νομπέλ ως παραλογισμό για το ίδιο του το ύφος».

Ο δημιουργός του θεατρικού έργου «Περιμένοντας τον Γκοντό» ωστόσο ήταν από τις δημοφιλείς επιλογές της επιτροπής, η οποία εκτιμούσε «τη συμπόνια για τον άνθρωπο που εμπνέει το έργο του». Το 1968 συνυποψήφιοι του Μπέκετ ήταν ο Αντρέ Μαλρό, ο Γιασουνάρι Καβαμπάτα, ο Ουίσταν Χιου Οντεν, ο Σαρλ ντε Γκολ, ο Τσινούα Ατσέμπε και ο Γράχαμ Γκριν, ενώ ο Εζρα Πάουντ και ο Εντουαρντ Μόργκαν Φόστερ απορρίφθηκαν λόγω προχωρημένης ηλικίας. Στους απορριφθέντες του 1968 συγκαταλέγονται επίσης ο Ευγένιος Ιονέσκο, διότι ενώ αναγνωρίστηκε η καινοτομία που επέφερε στο σύγχρονο θέατρο τελικά δεν επελέγη λόγω της αμφιλεγόμενης φύσης της δουλειάς του.

ΝΙΚΗΤΗΣ Ο ΚΑΒΑΜΠΑΤΑ. Αν και ο Οστερλινγκ φαίνεται πως είχε ταχθεί υπέρ του Μαλρό, παρά το γεγονός ότι ήταν υπουργός Πολιτισμού της κυβέρνησης Ντε Γκολ, τελικώς το βραβείο του 1968 κατέληξε στα χέρια του Ιάπωνα Γιασουνάρι Καβαμπάτα για την αριστοτεχνική του διήγηση, η οποία με μεγάλη ευαισθησία εκφράζει την ουσία του ιαπωνικού νου.

Οι επιφυλάξεις του Οστερλινγκ ωστόσο δεν στάθηκαν αρκετές για να στερήσουν το βραβείο από τον Μπέκετ την επόμενη χρονιά «για τη γραφή του η οποία – σε νέες φόρμες για το μυθιστόρημα και το θεατρικό έργο – στην ένδεια του σύγχρονου ανθρώπου αποκτά την ανύψωσή της». Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Οντεν, Μαλρό, Πάουντ, Ατσέμπε, Ντε Γκολ, Γκριν και Φόστερ δεν τιμήθηκαν ποτέ με το βραβείο Νόμπελ.

Κι αν οι αποκαλύψεις για την αρχική απόρριψη του Μπέκετ έχουν αρχίσει ήδη να συζητιούνται, πολλοί είναι εκείνοι που θα ήθελαν να βρίσκονται εν ζωή το 2066, οπότε και θα μπορούν να δημοσιευθούν τα απόρρητα ώς τότε αρχεία από τις συνεδριάσεις των μελών της Σουηδικής Ακαδημίας για να μάθουν το παρασκήνιο γύρω από την αναπάντεχη, για ορισμένους τουλάχιστον, βράβευση του Μπομπ Ντίλαν. Οσο για το 2068, είναι η χρονιά με το μικρότερο ενδιαφέρον, καθώς το 2018 δεν απονεμήθηκε το Νομπέλ Λογοτεχνίας λόγω σκανδάλων σεξουαλικής παρενόχλησης που ταλανίζουν τη Σουηδική Ακαδημία.