Εργαλείο είναι η βαριοπούλα. Εργαλείο είναι και το νυστέρι. Και τα δύο είναι χρήσιμα – το ένα για κατεδαφίσεις και το άλλο για χειρουργεία. Οχι όμως και αντιστρόφως.

Τελευταία, από ό,τι φαίνεται, εργαλείο είναι και το Μακεδονικό. Αφού είναι έτσι, τι εννοούμε όταν λέμε ότι η εργαλειοποίηση είναι κακή; Πού είναι η κατεδάφιση και πού το χειρουργείο; Να περιμένουμε ίαση ή συντρίμμια;

Ο οικονομολόγος Robert Mundell είχε εξετάσει το πρόβλημα αντιστοίχισης στόχων και εργαλείων: αν έχεις πολλαπλούς στόχους και πολλά πιθανά εργαλεία, τότε πρέπει να αναθέτεις σε κάθε εργαλείο «τον δικό του» στόχο. Θα έχεις πρόβλημα αν οι στόχοι είναι περισσότεροι από τα εργαλεία – τότε πρέπει να ψάξεις να βρεις καινούργια εργαλεία. Εξίσου μεγάλο πρόβλημα δημιουργείται από λανθασμένη αντιστοίχιση στόχων και εργαλείων – αν αντί να χρησιμοποιείς το εργαλείο Χ για τον στόχο που είναι πιο κατάλληλο, τον αξιοποιείς για τον άλλο. Τότε, τα κάνεις θάλασσα και στους δύο στόχους.

Ποια η σχέση του Mακεδονικού με τον Μundell;

Ο κάθε παίκτης στο Μακεδονικό έχει δύο στόχους: Εναν εξωτερικό/εθνικό (ρόλο στα Βαλκάνια) και έναν εσωτερικό/κομματικό (ταυτότητα των κομμάτων). Υφίστανται και δύο εργαλεία: η συμφωνία των Πρεσπών και η κομματική αντιπαράθεση. Η φυσιολογική αντιστοίχιση είναι Πρέσπες για εξωτερικά, αντιπαράθεση για εσωτερικά. Ετσι η διαχείριση των εξωτερικών θεραπεύει τυχόν αδυναμίες και αναδεικνύει θετικά στοιχεία της συμφωνίας. Δέχεται, δηλαδή ότι το εργαλείο δεν είναι τέλειο, και το βελτιώνει προκειμένου να το αξιοποιήσει για να βελτιώσει την θέση της Ελλάδας διεθνώς. Ετσι, όμως και η κομματική αντιπαράθεση ασχολείται με τα «δικά της» θέματα – τι θα γίνει μετά το μνημόνιο, τι δέον γενέσθαι στο ασφαλιστικό, στην παιδεία.

Τι καταφέραμε όμως τον τελευταίο χρόνο στην Ελλάδα;

Ηλθε το τέλος των μνημονίων, και δεν συζητάμε για το τι ακολουθεί. Η απουσία προβληματισμού για τα εσωτερικά αξιοποιεί εθνικά θέματα για να αναδείξει κομματικές διαφορές. Οι δύο μονομάχοι, ο καθένας για τους δικούς του λόγους, υψώνουν οδοφράγματα και αδιαπέραστες γραμμές. Εκεί που θα έπρεπε να υπάρχει εποικοδομητική συνεννόηση, επιβάλλονται επώδυνοι εσωκομματικοί ζουρλομανδύες. Οσοι είναι με τον ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να είναι με τη συμφωνία, όσοι με τη ΝΔ κατά. Οσοι διαφωνούν με τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά θεωρούν τη συμφωνία θετική, όσοι συμφωνούν με τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά επικρίνουν τη συμφωνία, ή και όσοι απλώς προσπαθούν να σχηματίσουν γνώμη, ποδοπατούνται μεταξύ συλλαλητηρίων και τακτικισμών.

Τι κόστος έχει αυτό το μπέρδεμα; Στα εξωτερικά αναδεικνύονται μόνο αρνητικές πτυχές προεξοφλώντας ακέραιο το κόστος. Στο εσωτερικό, η μη συζήτηση του μεταμνημονιακού μέλλοντος αυξάνει την πιθανότητα αυτό να μοιάζει με το προμνημονιακό παρελθόν. Η κομματική αντιπαράθεση σε λάθος πεδίο φανατίζει και ισοπεδώνει.

Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι η εργαλειοποίηση του Μακεδονικού, είναι ότι η λάθος εργαλειοποίηση λειτουργεί σαν οδοστρωτήρας.

Ο Πλάτων Τήνιος είναι οικονομολόγος, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά