Από καιρού εις καιρόν ένας αμερικανός πολιτικός ηγέτης πηγαίνει στο Κάιρο για να κάνει μια ομιλία που περιγράφει τους στόχους της αμερικανικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή. Για παράδειγμα, τον Ιούνιο του 2005 η τότε υπουργός Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις ξεχώρισε με μια ομιλία που έθετε ψηλά την προώθηση της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε ότι αρκετοί ηγέτες της περιοχής αισθάνθηκαν άβολα με την ομιλία, που έγινε μόλις δύο χρόνια μετά την αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ.

Τέσσερα χρόνια αργότερα ήταν η σειρά του νεοεκλεγέντος προέδρου Μπαράκ Ομπάμα να επισκεφθεί το Κάιρο. Στην ομιλία του έδωσε έμφαση στην ανάγκη μιας πιο αρμονικής σχέσης μεταξύ των ΗΠΑ και του μουσουλμανικού κόσμου. Οσον αφορά το ισραηλινο-παλαιστινιακό ζήτημα, εκεί που η ομιλία της Ράις έκανε λόγο για το «όραμα δύο δημοκρατικών κρατών να συνυπάρχουν με ειρήνη και ασφάλεια», ο Ομπάμα πήγε πιο πέρα, περιγράφοντας την κατάσταση των Παλαιστινίων ως «απαράδεκτη», επικρίνοντας έντονα τους ισραηλινούς οικισμούς. Κατά την άποψή του η ανεπίλυτη αντιπαράθεση Ισραηλινών και Παλαιστινίων αποτελούσε τον δεύτερο μεγαλύτερο κίνδυνο για την περιοχή, μετά τον «βίαιο εξτρεμισμό». Μπορούμε να συζητήσουμε το εάν τα λόγια της Ράις ή του Ομπάμα έπαιξαν ρόλο στις εξεγέρσεις της Αραβικής Ανοιξης το 2011 – διαδηλώσεις που ξεκίνησαν με ελπίδα, αλλά δεν πέτυχαν πολλά. Ο Ομπάμα απέτυχε να αποτρέψει την καταστροφή στη Συρία. Ομως βοήθησε να αποτραπεί ένας ευρύτερος πόλεμος, επιτυγχάνοντας την συμφωνία του 2015 για τα πυρηνικά του Ιράν.

Αυτό τον μήνα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο ταξίδεψε στο Κάιρο για τη δική του ομιλία. Και ξεκαθάρισε ότι η προσέγγιση της κυβέρνησης Τραμπ στην περιοχή διαφέρει ριζικά από εκείνη των προκατόχων του. Ο Πομπέο επιτέθηκε στον Ομπάμα λέγοντας ότι βάσισε τη στρατηγική του σε «παρανοήσεις της Ιστορίας». Και διακήρυξε ότι στο εξής η πολιτική των ΗΠΑ θα αφιερωθεί στην καταστροφή των δύο «κακών» στη Μέση Ανατολή: «του ακραίου Ισλάμ και των προσπαθειών του Ιράν να σπείρει τον τρόμο». Καμία αναφορά στη δημοκρατία και τις μεταρρυθμίσεις. Οσον αφορά το θέμα της ειρήνης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, ο Πομπέο περιορίστηκε να αναφέρει την – καθ’ όλα αντιπαραγωγική – απόφαση του Τραμπ να μεταφέρει την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ.

Για το θέμα του Ιράν η ομιλία αποκάλυψε τη διάθεση για άμεση αντιπαράθεση, καθώς ο Πομπέο φαίνεται να θεωρεί την Τεχεράνη την πηγή όλων των προβλημάτων της περιοχής. Αυτά είναι ανοησίες. Η ιρανική κυβέρνηση δεν έχει σχέση με τη βίαιη καταπίεση στην Αίγυπτο, τα σοβαρά δομικά ζητήματα στη Σαουδική Αραβία ή το ισραηλινο-παλαιστινιακό αδιέξοδο. Η κυβέρνηση Τραμπ δεν αγνοεί μόνο τη σημερινή κλιμάκωση των εντάσεων σε όλη την περιοχή, αλλά φαίνεται να την υποστηρίζει ενεργά.

Ολα αυτά πρέπει να ανησυχούν εμάς τους Ευρωπαίους, που χρειάζεται να αναπτύξουμε τη δική μας πολιτική για τη διατήρηση της συμφωνίας με το Ιράν και την προώθηση της λύσης των δύο κρατών στο ισραηλινο-παλαιστινιακό ζήτημα. Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εγκαταλείψει την ηθική ηγεσία, εξαρτάται από την Ευρώπη να δείξει πως όσοι επιθυμούν δημοκρατία και μεταρρυθμίσεις στη Μέση Ανατολή δεν είναι μόνοι τους.

Ο Καρλ Μπιλντ ήταν πρωθυπουργός της Σουηδίας από το 1991 έως το 1994 και διαπραγματεύθηκε την είσοδο της χώρας του στην ΕΕ