Εκτός από το πόσοι, σημασία θα έχει πάντα και το ποιοι. Τι ήταν αυτοί οι χιλιάδες που διαδήλωσαν χθες κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών; Θεωρητικά, η ανθρωπογεωγραφία εδώ είναι σαφής. Αυτή η διαδήλωση δεν είχε άνω και κάτω πλατεία, είχε μόνο σημαίες να ανεμίζουν. Δεν είχε συνθήματα για το μπ… τη Βουλή και κρεμάλες, αλλά μόνο για τη Μακεδονία. Στην πραγματικότητα, όμως, σε καμία διαδήλωση και κανένα συλλαλητήριο δεν είναι αδρές οι γραμμές. Κι ακόμη κι εδώ, δεν θολώνουν μόνο ανάμεσα στην εθνική ευαισθησία και τον εθνικισμό. Θολώνουν και ανάμεσα στην αντικυβερνητική διαμαρτυρία και την αντιπολιτική τόσο ώστε ένα συλλαλητήριο για ένα εθνικό θέμα να μοιάζει με αναβίωση των Αγανακτισμένων.

Είναι κάτι που μπορεί να διαπιστώσει κανείς ρίχνοντας μια ματιά στην πρόσκληση των διοργανωτών. Ανάμεσα στους 18 λόγους συμμετοχής που παραθέτουν, πολλοί είναι βγαλμένοι από την μήτρα του λαϊκισμού – ενός λαϊκισμού που συστήθηκε ως «αντισυστημικός» αλλά στην πραγματικότητα είναι βαθύτατα αντιπολιτικός: «Γιατί δεν μπορούν να με κοροϊδέψουν», «γιατί δεν είναι δική τους περιουσία για να την πουλήσουν», «γιατί αποφασίζουν για μένα χωρίς εμένα», «γιατί δεν μασάω το παραμύθι τους», «γιατί δίνουν την ιστορία μου και τον πολιτισμό μου». Κι άλλοι τόσοι λόγοι μετά αντλούν την έμπνευσή τους από το μάντρα κάθε διαδήλωσης που φιλοξενείται στους ελληνικούς δρόμους σύμφωνα με το οποίο κάθε διαδήλωση δεν είναι απλώς μια διαμαρτυρία, αλλά ένας επικός και καθαγιασμένος αγώνας: «Γιατί δεν αντέχω άλλο», «γιατί δεν γονατίζω άλλο», «γιατί δεν παραχωρώ άλλο», «γιατί δεν ξεχνώ άλλο», «γιατί δεν φοβάμαι άλλο», «γιατί αν δεν αγωνιστώ δεν έχω δικαίωμα να μιλώ».

Είναι μια λογική που ξεπερνά αυτή της καλής ή κακής συμφωνίας. Είναι μια λογική που δεν ταιριάζει σε πολίτες που διαμαρτύρονται για κάτι που τους απασχολεί, αλλά σε μια μάζα που επιχειρεί να επιβληθεί ως «φωνή λαού» – μια φωνή επομένως που υποτίθεται ότι υπερισχύει καταστατικά της δημοκρατικής λειτουργίας και των θεσμών της. Κι αυτή η πεποίθηση δεν είναι μια ψευδαίσθηση. Οπως και στην εποχή των Αγανακτισμένων, είναι η αρχή όλων των λαϊκισμών.