«Οι Συνθήκες είναι όπως τα κορίτσια και τα τριαντάφυλλα. Διαρκούν όσο διαρκούν». Ισχύουν δηλαδή όσο ισχύουν. Με αυτή την περίφημη φράση αντέδρασε ο γάλλος πρόεδρος Σαρλ ντε Γκολ το 1963 λίγο μετά τη σύναψη της Συνθήκης του Ελιζέ μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας. Και αντέδρασε έτσι καθώς η Γερμανία (Κόνραντ Αντενάουερ) δήλωσε ότι παρά τη Συνθήκη θα παραμείνει σε στενή, ειδική σχέση με τις ΗΠΑ. Χθες, ακριβώς πενήντα έξι χρόνια μετά, στο Ααχεν υπεγράφη από τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ μια νέα Γαλλογερμανική Συνθήκη (Συνθήκη του Ααχεν), η οποία δεν αντικαθιστά αυτή του 1963, αλλά τη συμπληρώνει και την επεκτείνει. Πηγαίνει πολύ πιο πέρα, με στόχο να εγκαθιδρύσει ουσιαστικά «μια γαλλογερμανική ένωση μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ)» που ελπίζεται ότι θα λειτουργήσει ως υπόδειγμα και ατμομηχανή για βαθύτερη ευρωπαϊκή ενοποίηση σ’ όλους τους τομείς.

Η πρωτοβουλία (και) για τη νέα Συνθήκη προέρχεται από τη Γαλλία (Μακρόν). Και ο στόχος της προώθησης της βαθύτερης ενοποίησης και οικοδόμησης της «κυρίαρχης Ευρώπης» καταλαμβάνει περίοπτη θέση. Οι χώρες δεσμεύονται να επεξεργάζονται και παρουσιάζουν κοινές θέσεις σ’ όλο το φάσμα των ευρωπαϊκών θεμάτων, μεταξύ άλλων στους τομείς της άμυνας, της ασφάλειας και της εξωτερικής πολιτικής. Ενώ το ίδιο θα επιδιώξουν και στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου για την επόμενη διετία θα συμμετέχει και η Γερμανία ως μη μόνιμο μέλος (η Γαλλία είναι, ως γνωστόν, μόνιμο μέλος). Και στο σημείο αυτό καταγράφηκε η ισχυρότερη δυσκολία, αλλά αναδείχτηκε περίλαμπρα και ο γνωστός γαλλικός εθνικισμός. Στις επίμονες εκκλήσεις του Βερολίνου προς το Παρίσι όπως το τελευταίο παραχωρήσει τη μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η απάντηση ήταν ένα κατηγορηματικό «όχι». Απλώς η Γαλλία δεσμεύτηκε να βοηθήσει τη Γερμανία να καταστεί επίσης μόνιμο μέλος, πράγμα ανέφικτο, καθώς είναι γνωστές οι αντιδράσεις ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας στις προσπάθειες μεταρρύθμισης του Συμβουλίου Ασφαλείας με την προσθήκη νέων μόνιμων μελών πέρα των σημερινών πέντε.

Τι σημαίνει για την ΕΕ η υπό κατασκευήν γαλλογερμανική ένωση ή «σύγκλιση», όπως επίσημα αποκαλείται; Υπάρχουν δύο αναγνώσεις. Η μία λέει ότι αποτελεί προϋπόθεση άνευ της οποίας δεν μπορεί να προχωρήσει η Ενωση. Είτε αρέσει είτε όχι, χωρίς ισχυρή γαλλογερμανική ατμομηχανή η Ενωση τελματώνει. Επομένως η εξέλιξη κρίνεται ως εξόχως θετική. Η δεύτερη όμως λέει ότι η γαλλογερμανική ένωση αποτελεί τον προάγγελο, το πρόπλασμα για την οικοδόμηση του «εσωτερικού πυρήνα» της ΕΕ (Core Europe), κάτι που επιμόνως επιδιώκει ο Εμανουέλ Μακρόν (αλλά δεν ενθουσιάζει τη Γερμανία). Και που μπορεί να διασπάσει την Ενωση. Πάντως σε μια εποχή κατακερματισμού του ευρωπαϊκού πολιτικού τοπίου, οποιαδήποτε βήματα σηματοδοτούν βαθύτερη ενοποίηση, μόνο ως ευεργετικά μπορούν να χαρακτηριστούν.

Αλλά βεβαίως «οι Συνθήκες είναι τελικά όπως τα κορίτσια και τα ρόδα»…

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ, είναι μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του FEPS.