Η υποδοχή του Καβάφη από την ελληνική Αριστερά στη μεταπολεμική περίοδο χαρακτηρίζεται, ως γνωστόν, από ψυχρότητα και αμφιθυμία.

Τη «σχέση» αυτή φωτίζει ο Γιάννης Παπαθεοδώρου, επίκουρος καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μέσα από ένα υποδειγματικό τομίδιο, αφιερωμένο στη «Μνήμη Γ.Π. Σαββίδη (1929-1995)».

Μέσα από τις 45 σελίδες του λιτού αλλά εξαιρετικού αναγνώσματος υπενθυμίζει πώς «ανακαλύφθηκε» το μέχρι πρότινος άγνωστο ποίημα του μεγάλου Αλεξανδρινού, με τίτλο «27 Ιουνίου 1906, 2 μ.μ.», χάρη στη φιλία και την αλληλογραφία του Γ.Π. Σαββίδη με τον Στρατή Τσίρκα. Αυτή η τελευταία ήταν που έδωσε στον Τσίρκα την ευκαιρία να προσφέρει ιδεολογική νομιμοποίηση στον «παρακμία» Καβάφη.

Το ποίημα αναφέρεται στην πραγματική επίθεση από φελάχους που δέχθηκε μια ομάδα άγγλων στρατιωτών το 1906 στο Ντενσουάι, όταν οι πρώτοι παραβίασαν βάναυσα την οικογενειακή ειρήνη των τελευταίων.

Το αποτέλεσμα ήταν οι Αγγλοι να απαντήσουν με σκληρά αντίποινα και εκτελέσεις.

Η ανακάλυψη του Σαββίδη και η μελέτη του Τσίρκα που ακολούθησε έφεραν στο προσκήνιο τον «πολιτικό» Καβάφη και ο δρόμος για την ιστορικο-πολιτική του προσέγγιση μόλις άνοιγε.

Ο Καβάφης δεν ήταν πια μόνο ο ηδονικός ποιητής της ερωτικής επιθυμίας – με όλες τις συμπαραδηλώσεις -, ούτε ο υμνητής της παρακμής μιας τάξης, αλλά ο πολιτικά ευαίσθητος κριτικός της αποικιοκρατίας.

Και όχι μόνο.

Αυτός ο Καβάφης, πολιτικός και ευαίσθητος, άφηνε πίσω του εκείνον που ήταν προσδεμένος με το κεφάλαιο σύμφωνα με παλαιότερες θεωρήσεις της αριστερής κριτικής.

Εστω και με αυτό τον ιδιότυπο τρόπο, μέσα από το ιδιοσυγκρασιακό πείσμα, την οπτική και την ανάλυση δύο σημαντικών προσωπικοτήτων της ελληνικής γραμματείας, του Τσίρκα και του Σαββίδη, ο Αλεξανδρινός έσπαγε τα τεχνητά σύνορα και γινόταν με κάθε επισημότητα πολιτισμικό κτήμα των Ελλήνων.

«27 Ιουνίου 1906, 2 μ.μ.»

Δύο γράμματα για ένα ποίημα, από την αλληλογραφία Τσίρκα – Σαββίδη

Εκδοση ΜΙΕΤ, εκτός εμπορίου, σελ. 48