Συνειδητοποιώντας πως έχει χάσει τη στήριξη του στρατού, ο Νικολάς Μαδούρο αποδέχεται την ήττα του και κάνει αυτό που επιθυμεί το 72% των Βενεζουελάνων: παραιτείται. Εκμεταλλεύεται την αμνηστία που του έχει προσφέρει, έστω και διστακτικά, ο αυτοανακηρυχθείς «μεταβατικός πρόεδρος» της Βενεζουέλας, Χουάν Γκουαϊντό, και τον «διάδρομο εκκένωσης» που του έχει προτείνει, προκειμένου «να προσφέρει μια διέξοδο στον ίδιο και τον λαό του», ο αντιπρόεδρος της Βραζιλίας Χάμιλτον Μουράο, και εγκαταλείπει τη χώρα. Η μεταβατική κυβέρνηση που έχει συγκροτήσει ο Γκουαϊντό προκηρύσσει εκλογές. Ρωσία, Τουρκία, Κίνα, Κούβα, Βολιβία και Ιράν, τα κράτη που επέμεναν να αναγνωρίζουν τον Μαδούρο ως νόμιμο πρόεδρο της Βενεζουέλας, βράζουν αλλά δέχονται το αποτέλεσμά τους. Η Βενεζουέλα αρχίζει να βγαίνει σταδιακά από τη δίνη της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής, ανθρωπιστικής κρίσης στην οποία είχε βυθιστεί τα τελευταία χρόνια. Οι τρία εκατομμύρια Βενεζουελάνοι που έχουν εγκαταλείψει την πατρίδα τους από το 2015 ώστε να γλιτώσουν από τον υποσιτισμό και τις ασθένειες σιγά σιγά επιστρέφουν. Η ΕΕ νιώθει δικαιωμένη, πίεζε εξαρχής για ελεύθερες εκλογές. Ο Ντόναλντ Τραμπ, αυτός που αναγνώρισε πρώτος ως μεταβατικό πρόεδρο τον Γκουαϊντό, και απειλούσε τον Μαδούρο ακόμα και με στρατιωτική επέμβαση, θριαμβολογεί όπως συνήθως – αλλά λίγοι του δίνουν σημασία.

Θα ήταν ένα καλό, το ιδανικό σενάριο για τη Βενεζουέλα. Οχι απίθανο: ο Γκουαϊντό, ο πρόεδρος της ελεγχόμενης από την αντιπολίτευση Εθνοσυνέλευσης που αυτοανακηρύχθηκε μεταβατικός πρόεδρος την Τετάρτη, πράγματι άφησε την Πέμπτη ανοιχτό το ενδεχόμενο να δοθεί αμνηστία στον Μαδούρο προκειμένου να εγκαταλείψει την εξουσία. Και ο αντιπρόεδρος της Βραζιλίας, μιας χώρας που αναγνώρισε ευθύς αμέσως τον Γκουαϊντό ως νόμιμο πρόεδρο της Βενεζουέλας, μαζί με τον Καναδά και 15 ακόμη λατινοαμερικανικά κράτη, πράγματι πρότεινε έναν «διάδρομο εκκένωσης» για τον Μαδούρο. Ο τελευταίος, ωστόσο, αρνείται να φύγει, επιμένει πως επανεξελέγη πέρυσι νόμιμα, δηλώνει «προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει όλες τις δυσκολίες», καταγγέλλει ξανά και ξανά μια απόπειρα πραξικοπήματος ενορχηστρωμένη από τις ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον αρνείται να αναγνωρίσει τη διακοπή των διμερών διπλωματικών σχέσεων που αποφάσισε, αφήνει επισήμως «όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά», μελετά πώς να «αποσυνδέσει το παράνομο καθεστώς του Νικολάς Μαδούρο από τις πηγές εσόδων του». Το κλειδί όμως σε αυτή την επικίνδυνη κρίση που ανησυχεί όλο και περισσότερο τον ΟΗΕ, και έχει εξελιχθεί σε πεδίο δριμείας αντιπαράθεσης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, το κρατά ένας: ο βενεζουελάνικος στρατός.

Ο υπουργός Αμυνας της χώρας, στρατηγός Βλαντίμιρ Παντρίνο, επαναβεβαίωσε δημοσίως την Πέμπτη την αφοσίωσή του στον «νόμιμο πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο. Από το 2013, οπότε και ανέλαβε την προεδρία, άλλωστε, ο τελευταίος συνέχισε και ενέτεινε το κανάκεμα του στρατού που είχε κάνει σήμα κατατεθέν του ο προκάτοχός του, Ούγκο Τσάβες. «Οσο υποχωρούσε το ποσοστό της δημοτικότητάς του, τόσο περισσότερο χώρο έκανε στους στρατηγούς να γεμίζουν τις τσέπες τους», σημειώνει στη «Monde» ο οικονομολόγος Πέντρο Γκουτιέρες. Το ένα τρίτο των κυβερνητών της Βενεζουέλας προέρχεται από τον στρατιωτικό κόσμο. Και από τους 32 υπουργούς του Μαδούρο, οι εννέα είναι στρατηγοί. «Αλλά τα υπουργεία δεν αποδίδουν όπως παλιά. Οι στρατιωτικοί προτιμούν σήμερα τις μπίζνες». Ελέγχουν μια κρατική τράπεζα, τις εισαγωγές και τη διανομή τροφίμων, την παραγωγή πετρελαίου και την εκμετάλλευση του τεράστιου ορυκτού πλούτου της λεκάνης του Ορινόκο.

Και ο ίδιος ο στρατηγός Παντρίνο, ωστόσο, το παραδέχθηκε: «Ο διάβολος περιπλανιέται στους στρατώνες». Περισσότεροι από 4.000 εθνοφρουροί λιποτάκτησαν μέσα στο 2018, κουρασμένοι από τις κακές συνθήκες ζωής τους. Περισσότεροι από 180 στρατιωτικοί ρίχτηκαν στη φυλακή το ίδιο διάστημα, πολλοί για «προδοσία της πατρίδας» ή «εξέγερση». Θα μεγαλώσει άραγε το ρήγμα; Η Εθνοσυνέλευση, ο μόνος θεσμός τον οποίο ελέγχει η αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα, έχει δεσμευτεί από τις 15 Ιανουαρίου να δώσει «αμνηστία» στους στρατιωτικούς που θα γυρίσουν την πλάτη στον Μαδούρο και θα στηρίξουν την πολιτική μετάβαση που επιθυμεί. «Στόχος», συνοψίζει η καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών Ελσα Καρντόσο, «είναι να καταστήσουν ασύμφορη μακροπρόθεσμα την αφοσίωσή τους στον Μαδούρο και να διευκολύνουν βραχυπρόθεσμα τη μεταστροφή τους». «Το να παίζουμε το χαρτί του διχασμού των ενόπλων δυνάμεων είναι επικίνδυνο», παραδέχθηκε κατ’ ιδίαν βουλευτής της αντιπολίτευσης. «Αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή».

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ

Την έκτακτη σύγκλιση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ σήμερα έχει ζητήσει η Ουάσιγκτον, παρά τη δεδηλωμένη αντίθεση της Μόσχας στο να συζητηθεί στο Σώμα ένα «εσωτερικό θέμα» της Βενεζουέλας.  Η Ρωσία, που επιμένει να στηρίζει τον Νικολάς Μαδούρο, προσφέρθηκε χθες να διαμεσολαβήσει ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα, δηλώνοντας πρόθυμη να συνεργαστεί με όλες τις «υπεύθυνες πολιτικές δυνάμεις».