«Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ, αφού είχαν πιει κανένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινότητα. Τους αναγκάζαμε αμέσως να σωπάσουν, αλλά σήμερα έχουν το ίδιο δικαίωμα λόγου με ένα βραβείο Νομπέλ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων».

ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ

Ο Ουμπέρτο Εκο πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου του 2016. Εζησε 84 χρόνια, υπεραρκετά για να αξιωθεί τη διεθνή αναγνώριση, για να αφιερώσει όλη την ικμάδα από το πνεύμα και το χιούμορ του (ήταν από τους ελάχιστους ευλογημένους σκεπτόμενους ανθρώπους που διέθεταν αμφότερα τα χαρίσματα σε τεράστιες ποσότητες) στον πόλεμο εναντίον των Ηλιθίων, αλλά και για να βιώσει με θλίψη τη μαζική «αντεπίθεσή» τους, τις λεγεώνες που ξετρύπωσαν από τα λαγούμια των κοινωνικών δικτύων. Ευτυχώς, ο φιλεύσπλαγχνος Προστάτης Αγιος των Διανοουμένων δεν τον άφησε να νιώσει στο πετσί του την ύστατη ταπείνωση, τη στέψη του Βασιλιά των Ηλιθίων στον Λευκό Οίκο· τον πήρε κοντά του λίγους μήνες νωρίτερα.

Ο Εκο κατανόησε αρκετά νωρίς πως το κλειδί για τη μεγάλη ανατροπή εις βάρος του πνεύματος ήταν η αντικατάσταση του αυτοοικτιρμού από τον αυτοθαυμασμό. Οχι πως ήταν, προς Θεού, οπαδός του αυτοοικτιρμού, τουναντίον· απεχθανόταν τα πλάσματα που κλαίγονταν για τη μοίρα τους «στα μπαρ», παρότι αναγνώριζε πως πρόκειται για πλάσματα αβλαβή και άκακα. Ηταν όμως παράλληλα σε θέση να διαβλέψει πως εκεί, στα βαλτόνερα του αυτοοικτιρμού, μπορούσε να αναπτυχθεί, έστω και σε λανθάνουσα κατάσταση, η επιθυμία να αλλάξουμε κάποτε το πεπρωμένο μας, να βελτιώσουμε τον εαυτό μας, πρώτα να οραματισθούμε ότι δραπετεύουμε κι έπειτα, πού ξέρεις, ίσως και να καταφέρουμε να δραπετεύσουμε από τα βαλτόνερα. Επ’ ουδενί δεν υποψιαζόταν – ούτε ο Εκο ούτε κανένας άλλος – ότι θα αντικαταστήσουμε τον αυτοοικτιρμό με τον αυτοθαυμασμό χωρίς να κουνήσουμε καν το δαχτυλάκι μας, ενόσω εξακολουθούμε χαρωπά και ανέμελα να τσαλαβουτάμε στα βαλτόνερα.

Αναμφίβολα δεν ήταν αυτή η πρόθεση των συγγραφέων τους, αλλά την πρώτη ζημιά (τα καυσόξυλα που θα ρίχνονταν κατόπιν στο τζάκι των κοινωνικών δικτύων) μας την έκαναν τα βιβλία Αυτοβελτίωσης. Μας εμφύσησαν την ιδέα πως όλοι είμαστε ξεχωριστοί, όλοι είμαστε προικισμένοι – απλώς οι περισσότεροι δεν το γνωρίζουμε. Προσέξτε τη διαφορά: δεν μας υποδείκνυαν μια άγνωστη μέχρι τούδε ατραπό για να γίνουμε ξεχωριστοί – μια υπερταχεία, ας πούμε, προς τη γνώση -, αλλά μεθόδους αυθυποβολής (λέγε με και εθελοτυφλία) προκειμένου να ανακαλύψουμε πόσο ξεχωριστοί είμαστε ήδη. Εδώ παίχτηκε (και χάθηκε) όλο το παιχνίδι. Ο Πάουλο Κοέλιο και άλλοι μπαρουφολόγοι, λιγότερο διάσημοι από αυτόν, πλούτισαν οδηγώντας τον αυτοθαυμασμό στα άκρα. Ενέπλεξαν και το Σύμπαν. Θα σας έλεγα πού μας έχει γραμμένους το Σύμπαν, αλλά με εμποδίζει η αστική μου ευγένεια.

Το να αγωνίζεσαι μια ζωή να ξεφύγεις από τις δαγκάνες της άγνοιας και της βλακείας σου – την κοινή ανθρώπινη μοίρα, μαζί με τον θάνατο – είναι μια εντελώς άλλη ιστορία από το να υπερηφανεύεσαι για την άγνοιά σου και τη βλακεία σου, να τις επιδεικνύεις με καμάρι και να τις διαδίδεις. Το πιο πρόσφατο διεθνές best seller των βιβλίων Αυτοβελτίωσης υπογράφεται από τη διάσημη εκπαιδεύτρια Τζεν Σινσίρο, φέρει τον τίτλο «Είσαι γαμάτος – Είσαι γαμάτη» και τον διευκρινιστικό υπότιτλο: «Σταμάτα να αμφισβητείς το μεγαλείο σου και ζήσε μια καταπληκτική ζωή». Πωλήσεις; Πάνω από δύο εκατομμύρια αντίτυπα. Ουάου. Για τη δική σου «καταπληκτική ζωή» δεν μπορώ να εγγυηθώ, αλλά βάζω το χέρι μου στη φωτιά για τη «ζωή» της Σινσίρο.