Το 1870 η Αθήνα και ο Πειραιάς βρίσκονται σε τροχιά αναζήτησης ευρωπαϊκών προτύπων και τάσεων. Με τον αέρα της πρωτεύουσας και του πρώτου λιμανιού της χώρας, υιοθετούν ό,τι «μυρίζει» Ευρώπη. Μουσικές, θεάματα, ρούχα, προϊόντα, καταστήματα, συνήθειες, ήθη, ακόμη και αθλοπαιδιές. Στις 29 Ιανουαρίου εκείνης της χρονιάς η εφημερίδα «Αλήθεια», κάνοντας μια ανασκόπηση του προηγούμενου έτους, αναφέρει ότι το 1869 εισήχθη στην Ελλάδα το ποδήλατο. Το άγνωστο, τότε, για τους Ελληνες όχημα το περιγράφει ως «περίεργον και δύσκολον άμα είδος παιδιάς και ταχυδρομίας». Η εισαγωγή των πρώτων ποδηλάτων έγινε από τον βασιλιά Γεώργιο Α’ και τον Παύλο Δαμαλά, πρωτοπόρα και ηγετική φυσιογνωμία του ελληνικού αθλητισμού και μετέπειτα (1903) δήμαρχο Πειραιά. Οι δυο τους άλλωστε έχουν καταγραφεί ως οι πρώτοι ποδηλάτες στην Ελλάδα, αν και ο Γεώργιος έκανε ποδήλατο εντός του περιβόλου των ανακτόρων καθώς εκείνη την εποχή, σε αντίθεση με τη σημερινή, κάτι τέτοιο θα έπληττε το βασιλικό του προφίλ.

Ωστόσο, ακόμη και η λέξη ήταν άγνωστη στους αναγνώστες της εφημερίδας. Ισως οι κάτοικοι του Πειραιά (που μπορεί να θεωρηθεί η κοιτίδα της ποδηλατικής ιστορίας στην Ελλάδα) είχαν δει κάτι που έμοιαζε με ποδήλατο, αλλά το έλεγαν βελοσιπέντ. Επρόκειτο για μια πρωτόγονη κατασκευή με έναν τεράστιο μπροστινό τροχό και έναν πολύ μικρότερο πίσω, χωρίς σέλα και πεντάλ, αφού ο «ποδηλάτης» έπρεπε να σπρώχνει με το ένα πόδι του στο έδαφος για να αναπτύσσει ταχύτητα. Με αυτό κυκλοφορούσε ο Βαυαρός Ντέτλιγκερ στον Πειραιά προκαλώντας τον ενθουσιασμό των κατοίκων που εντυπωσιάζονταν από την τόλμη του αναβάτη και λέγεται πως όταν τον έβλεπαν στον δρόμο, τον καταχειροκροτούσαν. Αυτή ήταν άλλωστε η πρωτόλεια μορφή ποδηλάτου αφού δεν γνωρίζουμε ούτε πότε ακριβώς εφευρέθηκε ούτε τον εφευρέτη του. Πιο τελειοποιημένα ποδήλατα οδήγησαν λίγο αργότερα στη χώρα μας ο Φον Γκέντριχ, αντιπρόσωπος μεγάλου γερμανικού εργοστασίου, και η γυναίκα του Φρίντα, οι οποίοι μάλιστα έκαναν καθημερινά τη… μυθική διαδρομή από το Σύνταγμα έως την Ομόνοια.

Αν και νεωτεριστικό σπορ, με ακριβά και δυσεύρετα αξεσουάρ, η ποδηλασία αργά αλλά σταθερά κατέκτησε τους Ελληνες. Παραδόξως δε και τις Ελληνίδες, αν αναλογισθεί κανείς πόσο σκανδαλιστική θα ήταν για εκείνη την εποχή η εικόνα μιας γυναίκας πάνω σε ποδήλατο. Οπως και να ‘χει, το 1880 θεωρείται χρυσή τομή στις αναφορές για τη διάδοση της ποδηλασίας στη χώρα μας, σύμφωνα με τον Κυριάκο Ιωσηφίδη, συγγραφέα του λευκώματος «Το ποδήλατο στην Ελλάδα 1880-2012» (εκδόσεις Κέρκυρα). Οι ποδηλάτες δεν αποτελούν πλέον θέαμα κι έτσι μέχρι το 1890 έχει ιδρυθεί Ποδηλατική Ομοσπονδία και στον Πειραιά και στην Αθήνα, γίνονται επίσημοι ποδηλατικοί αγώνες και, για τις ανάγκες των επικείμενων Ολυμπιακών Αγώνων, κατασκευάζεται το πρώτο ποδηλατοδρόμιο στην Ελλάδα. Πού; Εκεί όπου είναι σήμερα, στο στάδιο Καραϊσκάκης. Σε εκείνους τους πρώτους Ολυμπιακούς, ο Αριστείδης Κωνσταντινίδης και ο Γεώργιος Παρασκευόπουλος αναδεικνύονται ολυμπιονίκες ποδηλασίας στα 85 και 320 χιλιόμετρα αντίστοιχα.

Από τότε μέχρι σήμερα κύλησαν πολλά χιλιόμετρα κάτω από τους ποδηλατικούς τροχούς. Το ποδήλατο, σε διάφορες εποχές, σηματοδότησε στυλ και τρόπο ζωής, έγινε πηγή έμπνευσης για την τέχνη και τη μόδα. Σημείο αναφοράς στη μεγάλη οθόνη. Από τον «Κλέφτη ποδηλάτων» του Ντε Σίκα μέχρι την περίφημη σκηνή με τα ποδήλατα στη δική μας «Αλίκη στο Ναυτικό». Και οι «ποδηλατάδες» παραπέμπουν στη νιότη πολλών γενεών. Μέχρι που πριν από 25, περίπου, χρόνια έκανε ολική επαναφορά. Οχι απλώς ως σπορ, αλλά, κυρίως, ως μεταφορικό μέσο εντός του αστικού ιστού, κάτι που αποτυπώνει τον οικολογικό πολιτισμό μιας πόλης. Και φτάσαμε να μιλάμε σήμερα για πάνω από ένα δισεκατομμύριο ποδηλάτες παγκοσμίως, δηλαδή ένας στους επτά, περίπου, κατοίκους του πλανήτη. Το Bicycle – Sharing System, η δυνατότητα δηλαδή να μπορούν οι μετακινούμενοι στο κέντρο να έχουν εύκολη πρόσβαση σε ωρομίσθωση ποδηλάτων, ξεκίνησε σαν πείραμα το 1965 στο Αμστερνταμ από την ομάδα Provo που έβαψε λευκά πενήντα ποδήλατα και τα άφησε σε διάφορα σημεία της πόλης. Ο καθένας μπορούσε να πάρει ένα χωρίς να πληρώσει, να το χρησιμοποιήσει όση ώρα ήθελε και να το αφήσει σε οποιοδήποτε σημείο της πόλης. Στην Κοπεγχάγη εφαρμόστηκε το 1995, για πρώτη φορά στην Ευρώπη, η ενοικίαση ποδηλάτων που «ξεκλειδώνουν» με κάποιο αντίτιμο και ο χρήστης τα αφήνει σε καθορισμένα σημεία.

Στην Ελλάδα, οι δύο πόλεις που κέρδισαν το στοίχημα της μετακίνησης με ποδήλατο είναι τα Τρίκαλα και η Καρδίτσα. Η κατασκευή ποδηλατοδρόμων είναι στα ψηλά των προγραμμάτων των περισσότερων υποψήφιων στις προσεχείς περιφερειακές εκλογές. Και αφού οι πρώτες ορθοπεταλιές λέγεται ότι έγιναν στον Πειραιά, ο νυν και υποψήφιος δήμαρχος Γιάννης Μώραλης έχει ολοκληρώσει το σχέδιο κατασκευής ποδηλατοδρόμου κατά μήκος των παλιών σιδηροδρομικών γραμμών.