«O ευρωπαϊκός οίκος φλέγεται», βροντοφωνάζουν 30 σπουδαίοι ευρωπαίοι διανοούμενοι με ένα άρθρο τους που δημοσιεύτηκε το περασμένο Σάββατο στη Libération, ΤΑ ΝΕΑ και μερικές ακόμη ευρωπαϊκές εφημερίδες. Αν δεν αλλάξει κάτι μέχρι τις ευρωεκλογές και δεν κυριευτεί σύντομα η ευρωπαϊκή ήπειρος από ένα νέο κύμα αντίστασης – γράφουν -, θα έρθουν νίκη για τους καταστροφείς, ντροπή για όσους πιστεύουν στην κληρονομιά του Δάντη και του Γκαίτε, περιφρόνηση για την ευφυΐα και τον πολιτισμό, εκρήξεις ξενοφοβίας και αντισημιτισμού.

Αλλη μια τέτοια έκρηξη σημειώθηκε την περασμένη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη, με τον βανδαλισμό του εβραϊκού νεκροταφείου που βρίσκεται στο ΑΠΘ. Και ορθώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τόνισε στην ομιλία του στο Μέγαρο Μουσικής της πόλης ότι οι βάνδαλοι δεν πρέπει να περάσουν. «Γιατί αν περνούσαν, αυτό θα ήταν πια μοιραίο για τον πολιτισμό μας, και το ξέρουμε όλοι».

Ορθώς επίσης ο Προκόπης Παυλόπουλος επικαλέστηκε τις μαρτυρίες του Τσβάιχ και του Μαζάουερ. Εκεί που είχε άδικο είναι όταν συνέδεσε τον αντισημιτισμό και τον ναζισμό με την «αδιέξοδη λιτότητα». Δεν έχουν άμεση σχέση αυτά τα δύο πράγματα – και απόδειξη είναι ότι όλοι αυτοί οι εξτρεμισμοί ευδοκιμούν κατ’ εξοχήν σε χώρες που δεν έχουν ακολουθήσει μια πολιτική λιτότητας, όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Γαλλία, ακόμη και η Σουηδία. Η λιτότητα μπορεί να οδηγεί στην «περιθωριοποίηση και την εξαθλίωση του Ανθρώπου», αλλά η καταπολέμησή της δεν θα προκαλέσει υποχώρηση των Ναζί: η Χρυσή Αυγή ζει και βασιλεύει στην Ελλάδα του ΣΥΡΙΖΑ.

Για να συντριβούν οι βάνδαλοι, πρέπει πρωτίστως να διαφυλαχθεί η μνήμη: και αυτό είναι φυσικά θέμα παιδείας. Πρέπει να μην υπάρχουν εθνικές παρωπίδες: ένοχοι δεν είναι μόνο οι ξένοι δήμιοι, αλλά και οι ντόπιοι συνεργάτες τους, εκείνοι που «γκρέμιζαν, έκαιγαν, έκλεβαν, καταλάμβαναν τον χώρο και τα υπάρχοντα των πολλών απόντων και των λιγοστών παρόντων», όπως είπε ο Γιάννης Μπουτάρης σε εκείνη τη συγκλονιστική του ομιλία τον περασμένο Ιανουάριο. Πρέπει να εφαρμόζεται με αυστηρότητα ο νόμος. Και πρέπει να έχουν καθαρή θέση όλοι όσοι ασκούν με οιονδήποτε τρόπο πολιτική: με μεγάλη καθυστέρηση, και ύστερα από μια πικρή δήλωση της πρεσβευτού του Ισραήλ, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος καταδίκασε χθες τις βεβηλώσεις και βανδαλισμούς συναγωγών, εβραϊκών νεκροταφείων και μνημείων του Ολοκαυτώματος.

Για να σβήσουν οι φλόγες που απειλούν τον ευρωπαϊκό οίκο, χρειάζεται ενίσχυση της δημοκρατίας. Οι λαϊκισμοί, και πρώτα απ’ όλα ο χειρότερος απ’ όλους, ο εθνικισμός – έγραφε το Σάββατο στη Libération ο μεγάλος διανοητής Μάριο Βάργκας Γιόσα – «αποτελούν μια φυλετική απάντηση στην παγκοσμιοποίηση που προκαλεί ανασφάλεια και φόβο, κυρίως μεταξύ των πιο πρωτόγονων εθνοτικών, θρησκευτικών και πολιτικών “φυλών”. Απειλούν την κουλτούρα της ελευθερίας. Είναι αναγκαίο να τους αντιμετωπίσουμε και να τους νικήσουμε με τα ειρηνικά όπλα του ορθού λόγου και της ψήφου».