«Η κρίση αφορά τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ»

Θ.Ν.: Τι συμβαίνει και ενώ ώς τη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης η Ευρώπη κυριαρχούσε ως πνευματικό μέγεθος, μετά τη συγκρότηση αυτή η Ευρώπη υπολογίζεται κυρίως ως μέγεθος οικονομικό;

Π.Μ.: Αυτό συνέβαινε όταν η Ευρώπη ήταν μια οντότητα με ανεξάρτητες χώρες που συχνά εκδηλώνονταν ανάμεσά τους διαφωνίες, διαμάχες και συγκρούσεις – για να μη μιλήσουμε για τους δύο Παγκοσμίους Πολέμους. Ετσι ο μόνος συνδετικός κρίκος ανάμεσά τους – πανευρωπαϊκά αποδεκτός – ήταν ο ευρωπαϊκός πολιτισμός. Ολοι αισθάνονταν μέρος αυτού του πολιτισμού. Η ένωση, ρίχνοντας το βάρος στην οικονομία και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, παραγκώνισε τη σημασία του πολιτισμού. Ημουν πριν από περίπου έναν χρόνο στη Φεράρα, σε μια συζήτηση που είχε οργανώσει το περιοδικό «Ιντερνατσιονάλε» – ένα πολύ γνωστό πολιτικό περιοδικό. Ανάμεσα στους συμμετέχοντες ήταν και μια κυρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέλος στο τμήμα της διατήρησης της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, που άρχισε να μιλάει χωρίς σταματημό. Κάποια στιγμή τη ρώτησα αν ο ευρωπαϊκός πολιτισμός έχει πεθάνει. Με κοίταξε κατάπληκτη και με ρώτησε γιατί λέω κάτι τέτοιο. Γιατί, της απάντησα, η κληρονομιά προϋποθέτει τον θάνατο, κληρονομιά χωρίς θάνατο δεν υπάρχει. Το αποτέλεσμα ήταν να φύγει έξαλλη χωρίς να με χαιρετήσει. Αυτό όμως είναι το πρόβλημα. Οταν μιλάμε για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό σήμερα στην Ευρώπη, μιλάμε δυστυχώς για ένα παρελθόν και ξεχνάμε τη σημασία αυτού του πολιτισμού και τη συμβολή του μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην αλλαγή της πολιτικής νοοτροπίας, των ανθρωπίνων σχέσεων, καθώς και στη διαμόρφωση ενός διαφορετικού τρόπου σκέψης την ίδια αυτή περίοδο.