Η τρομερή λαλιά των «Στοιχειωμένων»

Από τη στιγμή που ο θεατής θα αποδεχθεί τη συνθήκη του μιούζικαλ – με στοιχεία σύγχρονης κινησιολογίας που θυμίζουν έως και το σινεμά του Τιμ Μπάρτον -, η σύνθεση του Δημήτρη Μαραμή αναλαμβάνει τη συνέχεια. Ο συνθέτης δεν φαντάστηκε μουσικές που απλώς «ντύνουν» τις δημοτικές παραλογές. Εμπνεύστηκε το συναισθηματικό τοπίο που περικλείεται στο «Γιοφύρι της Αρτας», «Του Νεκρού Αδελφού» και τον θρύλο της Αμφισσας «Το στοιχειό της Χάρμαινας» (σε ποίηση Σωτήρη Τριβιζά). Με ηχοχρώματα από την ελληνική παράδοση, την ανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο δημιούργησε το προσωπικό ιδίωμα που χρειαζόταν ώστε να αποφύγει τον σκόπελο της «αντιγραφής». Πιθανότατα το πρώτο μέρος (απ’ όπου οι «στοιχειωμένοι» γλιστρούν έξω από τον τάφο τη βραδιά της Αποκριάς) φανεί ανισομερές σε σχέση με τις κορυφώσεις που επιφυλάσσει η συνέχεια. Αλλά από τη στιγμή που στο θέαμα συνενώνονται τα στοιχεία της φύσης, η μητρική φιγούρα, ο Κωνσταντής και η γυναίκα του Πρωτομάστορα (οι Αργυρώ Καπαρού, Θοδωρής Βουτσικάκης, Βασιλική Καρακώστα και η πρωτοεμφανιζόμενη Ελένη Δημοπούλου έδεσαν ως σύνολο στο ίδιο επίπεδο), οι εντυπώσεις μοιράζονται ανάμεσα στη βαρύτητα του δημοτικού τραγουδιού και την ιδιοσυγκρασιακή πρόσληψή του από τον συνθέτη. Η σκηνοθεσία του Θάνου Παπακωνσταντίνου, από την άλλη, βασίζεται στα νυχτερινά τοπία της υπαίθρου (ένα εξαιρετικό δάσος που υποβάλλει την αίσθηση του αρχέγονου) και τις αναφορές σε ήχους και εικόνες από την εγγύς παράδοση. Οι κουδουνοφόροι λειτουργούν σαν ίχνη ακριβώς του συναισθηματικού τοπίου, οι στάμνες, το χώμα και τα άχυρα ως αναφορές στην αξόδευτη «πηγή» και οι κοφτές κινήσεις της μάνας ως απεικόνιση της «τρομερής λαλιάς»: οι διαβάτες πέφτουν τελικά και ο λόγος γίνεται πράξη. Μια τελευταία σημείωση για τους θεατές που θα προσέλθουν στην αποψινή πρεμιέρα και την αυριανή παράσταση, παραγγελία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών: οι εντυπώσεις που καταγράψαμε βασίζονται στην ανοιχτή πρόβα της περασμένης Δευτέρας, με όλες τις δεσμεύσεις που περιέχει μια δοκιμή in progress. Το συμπέρασμα παραμένει: οι «Στοιχειωμένοι» της δημοτικής παράδοσης δεν στοίχειωσαν τον Δ. Μαραμή.