Η διαπάλη της ιστορίας με τη γεωγραφία

Να προσθέσουμε ή να αφαιρέσουμε; Για μια χώρα, μεγάλο «καταναλωτή» ιστορίας, όπως η δική μας, το ερώτημα γίνεται εξαιρετικά επίκαιρο, με αφορμή την επικείμενη επέτειο. Διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, είναι ένα ορόσηµο που ασφαλώς δεν θα περάσει απαρατήρητο. Ισως μάλιστα να μην περάσει και εντελώς ανέφελα αφού, στο εσωτερικό της χώρας και, τουλάχιστον, στο επίπεδο των πνευματικών και κοινωνικών ελίτ (ποικίλων οριζόντων), η εθνική μας υπόσταση δεν αποτελεί πια μια ομόφωνη παραδοχή, ενώ στο επίπεδο της διεθνούς σκηνής τίποτε δεν επιβεβαιώνει ότι ζει ακόμη το πνεύμα του Ναβαρίνου. Οσο για τη θέση μας στους τοπικούς και περιφερειακούς συσχετισμούς (Βαλκάνια, Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειος), γίνεται κάθε μέρα και περισσότερο φανερό ότι η ιστορία, το καταγωγικό μας πλεονέκτημα και το καύχημα των διακοσίων ετών του ελεύθερου βίου της χώρας μας, γίνεται όλο και λιγότερο πειστική και προστατευτική για τον ελληνικό λαό, στο σύνολό του. Γιατί υπάρχει και αυτή η πλευρά των πραγμάτων. Αν το εθνικό κράτος των Ελλήνων είναι μια «αποκρυστάλλωση» της σχετικά πρόσφατης ευρωπαϊκής νεωτερικότητας, ο λαός των Ελλήνων είναι μια άλλη «αποκρυσταλλωμένη» οντότητα, που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Τελικά, μια οντότητα πρωτεϊκή και αδιαπραγμάτευτη. Το 1945, ο μακαρίτης Νίκος Σβορώνος, νέος, τότε, ιστορικός και νέος αντιναζί αγωνιστής, κάπως έτσι μίλησε στον ιδεολογικά παντοδύναμο Γραμματέα του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη. Ανεπιτυχώς.