Αυτός, ο άνθρωπος αυτός…

Η συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη γέννηση του Ανδρέα Παπανδρέου υπήρξε η αφορμή για ένα κύμα αφιερωμάτων στη ζωή και το έργο του ιστορικού ηγέτη που σφράγισε όσο κανείς την πολιτική ζωή της Μεταπολίτευσης. Η επανεκτίμησή του τις περισσότερες φορές ακολουθεί την πεπατημένη, κάποιες λίγες ωστόσο επιχειρείται μέσα από ένα διαφορετικό, ενδιαφέρον, πρίσμα. Στη δεύτερη περίπτωση αναμφίβολα ανήκει το βιβλίο της Μυρσίνης Ζορμπά «Ανδρέας Παπανδρέου, πολιτισμικό πορτρέτο». Στόχος της συγγραφέως είναι η ανάλυση του «πολιτισμικού κεφαλαίου» του Α.Π. και δευτερευόντως η σχέση του με ό,τι θα αποκαλούσε κανείς «πολιτικές του πολιτισμού». Υπό μία έννοια το βιβλίο αποτελεί ένα εγχείρημα βιογραφίας. Είδος μάλλον παρεξηγημένο, η βιογραφία συχνά θεωρείται ένας παλιομοδίτικος και λίγο ξεπερασμένος κλάδος της ιστοριογραφίας. Εντούτοις, πρόκειται για κάτι απολύτως απαιτητικό, που όταν γίνεται με σωστές προδιαγραφές φωτίζει τόσο την πορεία του βιογραφούμενου όσο και το κοινωνικό-πολιτισμικό κλίμα στο οποίο και έζησε. Η ζωή ενός ανθρώπου μετατρέπεται σε ένα «παράθυρο» που συμβάλλει στην κατανόηση της εποχής του (ο συγχρωτισμός του Α.Π. με είδωλα του λαϊκού τραγουδιού λ.χ. δεν μπορεί να κατανοηθεί επαρκώς χωρίς να ψηλαφήσει κανείς την εκτεταμένη αναζήτηση της «αυθεντικότητας» στη λαϊκότητα, φαινόμενο στο οποίο πρωτοστάτησαν καλλιτέχνες και διανοούμενοι, ενταγμένοι ή ανένταχτοι, της Αριστεράς ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του εξήντα)· η ατομική περίπτωση δείχνει να είναι η συνισταμένη μιας σειράς προσδιορισμών (ταξικών, πολιτισμικών και άλλων), στην οποία θα πρέπει να προσθέσουμε το απόθεμα βούλησης και τη συνείδηση ενός εκάστου. Εάν δε συνέβαινε τούτο, έκαστος ημών δεν θα ήταν τίποτα περισσότερο από «μαριονέτα», έρμαιο στα χέρια κοινωνικών και άλλων αυτοματισμών.