H έκθεση «Le Modèle Noire» του Μουσείου Ορσέ που μόλις εγκαινιάστηκε στο Παρίσι αλλάζει την οπτική γωνία σε διάσημα έργα τέχνης. Το βλέμμα του θεατή εστιάζει στα πρόσωπα των μαύρων ανδρών και γυναικών που είχαν τη δική τους ιστορία και η οποία έως σήμερα ήταν λιγότερο γνωστή. Οι φυσιογνωμίες από την Αφρική και τις Αντίλλες που ενέπνευσαν καλλιτέχνες όπως Ζερικό, Μανέ, Πικάσο, Ματίς αποτελούν για τη Γαλλία ένα γεγονός με πολιτική σημασία πέρα από μια πολιτιστική εκδήλωση παρουσιασμένη με αισθητικά κριτήρια.

Η μεγάλη έκθεση στο Ορσέ δίνει πολλές και διαφορετικές απαντήσεις μέσα από την τέχνη δύο αιώνων και μέσα από σχέδια, έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίες, αφίσες, ταινίες. Ανάμεσα στα οποία και μια εξαιρετική κούκλα που καλύπτεται με ροζ φτερά της δημοφιλούς και παραβατικής ηρωίδας, χορεύτριας και τραγουδίστριας Ζοζεφίν Μπέικερ. Τα γαλλικά αριστουργήματα τέχνης σε αυτήν την έκθεση έχουν μετονομαστεί, καθώς ο νέος τίτλος τους αφορά την αναπαράσταση των έγχρωμων ανθρώπων στην τέχνη. Σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, η αμερικανίδα θεωρητικός και συνεπιμελήτρια του «Modèle Noire» Ντενίζ Μιούρελ τιτλοφορεί τη σκανδαλιστικά γυμνή και ξαπλωμένη «Ολυμπία» του Εντουάρ Μανέ, που σηματοδοτεί τη γέννηση της μοντέρνας τέχνης, «Λορ». Το όνομα δηλαδή της μαύρης γυναίκας που φαίνεται αμυδρά στο βάθος του πίνακα και θεωρείται υπηρέτρια της Ολυμπίας. Το έργο αυτό αποτελεί τον άξονα της έκθεσης, καθώς η παρουσίασή του από τον ζωγράφο του είχε προκαλέσει τα ήθη της εποχής. Αρκετά χρόνια αργότερα, σε αντίθεση με τους επικριτές που είχαν επικεντρωθεί στο σκανδαλώδες λευκό γυναικείο σώμα της νεωτερικής τέχνης, ο Ζορζ Μπατάιγ είχε γράψει με άλλη ματιά για αυτόν τον πίνακα, προσέχοντας τη μαύρη υπηρέτρια: «Η μαύρη κοπέλα που εισέρχεται στις σκιές μειώνεται μέσα στη πικρή ροζ ελαφρότητα του φορέματος της». Σήμερα, η σιωπή της ζωγραφικής διαλύεται.

ΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ. Με ανάλογο τρόπο οι επιμελητές του «Μαύρου μοντέλου» προχώρησαν στη μετονομασία και άλλων σημαντικών έργων. Η έκθεση παρουσιάζει έργα Ντελακρουά, Γκογκέν, Πικάσο, Μπονάρ, Σεζάν εξετάζοντας την απεικόνιση των μαύρων και μιγάδων στη γαλλική τέχνη από την κατάργηση της δουλείας στη χώρα το 1848 φτάνοντας έως τη δεκαετία του 1950. Και η Μιούρελ συμπληρώνει πως οι μαύροι διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη γέννηση της σύγχρονης τέχνης στο Παρίσι αλλά διαγράφηκαν από την Ιστορία. Οπως η Ζαν Ντιβάλ, η «Μαύρη Αφροδίτη» που ήταν ερωμένη και μούσα του ποιητή Μποντλέρ – την οποία επίσης ζωγράφισε ο Μανέ -, η κουβανέζα τραγουδίστρια Μαρία Μαρτίνες, ο συγγραφέας του «Κόμη Μοντεκρίστο» Αλέξανδρος Δουμάς πατέρας (με αφρικανική καταγωγή απ’ τον πατέρα του). Η Μιουρέλ υπογραμμίζει πως στους κύκλους της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας υπήρχε έντονη η παρουσία των μαύρων και των μιγάδων δημιουργών, οι οποίοι αψήφησαν τις συμβάσεις την εποχή που οι διαφυλετικές κοινωνικές σχέσεις ήταν ταμπού. Αλλά η επιρροή των συγκεκριμένων ανθρώπων είχε εκλείψει από την ιστορία της τέχνης εξαιτίας των ρατσιστικών στερεοτύπων. Ετσι οι ταυτότητές τους κρύβονταν πίσω από «άσκοπες φυλετικές αναφορές» όπως «νέγρος» ή μεικτής φυλής («μουλάτα» – η οποία προέρχεται από τη γαλλική λέξη για το μουλάρι).