Νυστέρι στη συγκίνηση

Ακολουθώντας την καλή παράδοση του «ουμανιστή» νευρολόγου Ολιβερ Σακς, που εκτός άλλων εξοικείωσε τους αναγνώστες με το ανοίκειο των νευρολογικών διαταραχών, ο Χένρι Μαρς καταθέτει το δικό του «ημερολόγιο» από τη χειρουργική εγκεφάλου. Το «Ή μη βλάπτειν» (εκδ. Οξύ, μτφ. Ευγενία Βασιλοπούλου) απέσπασε το βραβείο PEN Ackerley, ήταν υποψήφιο για το Wellcome Book Prize και το Costa (βιογραφίες), ενώ κέρδισε, εκτός άλλων, τα θετικά σχόλια του Ιαν ΜακΓιούαν και της βιβλιοκριτικού των «New York Times» Michiko Kakutani. Κι όλα αυτά επειδή ο εκ των κορυφαίων νευροχειρουργών της Βρετανίας εξομολογείται αποφάσεις ζωής και θανάτου, ομολογεί ιατρικά λάθη, στρέφεται εναντίον του «συστήματος υπηρεσιών υγείας», μένει εκστατικός μπροστά στον υπαρξιακό τρόμο – και την καρτερικότητα – των ασθενών του. Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο ανάγνωσμα, κάτω από την ιατρική ορολογία του οποίου ρέει αβίαστα η λογοτεχνικότητα της αφήγησης. Οπως αφηγείται ο ίδιος ο Μαρς, όλα ξεκίνησαν μέσα στη σιωπή (σ. 25): «Η επέμβαση την οποία παρακολουθούσα ήταν περισσότερο ένα κυνήγι μέχρι θανάτου παρά μια ήμερη και ψύχραιμη τεχνική διαδικασία. Το θήραμα ήταν το επικίνδυνο ανεύρυσμα. Η καταδίωξη είχε αρχίσει: ο χειρουργός έστηνε προσεκτικά την ενέδρα του κάτω από τον εγκέφαλο του ασθενούς κινούμενος προς το ανεύρυσμα και προσπαθώντας να μην το ενοχλήσει καθώς αυτό κοιμόταν βαθιά μέσα στο κεφάλι. Και τότε έφτασε η κορύφωση της δράσης: ο χειρουργός έπιασε το ανεύρυσμα, το παγίδευσε και το εξουδετέρωσε με ένα γυαλιστερό κλιπ τιτανίου με ελατήριο, σώζοντας τη ζωή του ασθενούς».