Alma Mater de Paris

Le livre tuera l’ edifice! (Το βιβλίο θα σκοτώσει το οικοδόμημα!), βάζει στο στόμα του Κλαύδιου Φρολό ο Βίκτωρ Ουγκώ, όταν ο δαιμονικός αρχιδιάκονος αντικρίζει για πρώτη φορά τυπωμένο βιβλίο, εκεί στα τέλη του 15^ου αιώνα που εκτυλίσσεται η υπόθεση της Παναγίας των Παρισίων: «ήταν το θάμπωμα και το ρίγος του ανθρώπου του ναού μπροστά στο φωτεινό πιεστήριο του Γουτεμβέργιου», εξηγεί ο Ουγκώ και εκθέτει σε ένα ολόκληρο κεφάλαιο τη θεωρία του ότι, πριν από την έλευση της τυπογραφίας, η αρχιτεκτονική ήταν «η μεγάλη γραφή του ανθρωπίνου γένους», τα κτίρια ήσαν τα μεγάλα, ανοιχτά, βιβλία της ανθρωπότητας. Διαβάζοντάς τα κατανοούμε τον θεμελιώδη και αισιόδοξο νόμο της ιστορίας: «κάθε πολιτισμός ξεκινά από τη θεοκρατία και τελειώνει με τη δημοκρατία» – όταν φθάνει η ώρα της τυπογραφίας.