Εσύ τι έκανες στη δικτατορία, μπαμπά;

Σπανίως μια αυτοβιογραφία – υπό τον μανδύα μυθιστορίας ή και υπό οιονδήποτε άλλον μανδύα – δίνει τόσο πολλές και τόσο διαφορετικές ευκαιρίες αναγνωστικής προσέγγισης, όσο δίνει ο «Ερασιτέχνης επαναστάτης» (εκδόσεις Ικαρος, 2018) του Απόστολου Δοξιάδη· ευκαιρίες, μάλιστα, εκ διαμέτρου αντίθετες, αν όχι φανερά αντικρουόμενες. Συνήθως οι αυτοβιογραφίες, ως απόπειρες Επιμηθέων για αυτοδικαίωση, περιφρονούν κάθε φροντίδα για τεκμηρίωση, ακόμη και τη στοιχειώδη, κι επενδύουν τις μύχιες ή πρόδηλες φιλοδοξίες του συγγραφέα τους για επιτυχία στον συναισθηματικό εκβιασμό του αναγνώστη, στην εκμαίευση της περίφημης μέθεξης· ισχύει κι εν προκειμένω η δημοσιογραφική αρχή: «Ποτέ δεν επιτρέπεις στην αλήθεια να σου χαλάσει μια καλή ιστορία». Αυτός είναι και ο λόγος που, εάν στραγγίξουμε τις περισσότερες αυτοβιογραφίες, το χρήσιμο απόσταγμα για την ιστορική έρευνα είναι συγκριτικά αμελητέο. Από την άλλη μεριά, οι αυτοβιογραφίες που σέβονται σχολαστικά την τεκμηρίωση είναι συναισθηματικά στεγνές και οδηγούν από άλλο μονοπάτι στο ίδιο προκρούστειο αδιέξοδο: τεντώνουν ή πετσοκόβουν τα πραγματολογικά τους στοιχεία προκειμένου να καταρρίψουν ή να δικαιώσουν aposteriori μια apriori ιδεολογική τοποθέτηση. Ηταν και αυτή μία από τις προκλήσεις – ίσως η κυριότερη – που κλήθηκε ν’ αντιμετωπίσει ο νεαρός Απόστολος, καθώς άνοιγε τα φτερά του: όταν η αληθινή ζωή διαψεύδει τη θεωρία σου, για ποιαν από τις δύο είναι χειρότερες οι συνέπειες; Εδώ σε θέλω, κάβουρα.