«Διήγησις ωραιοτάτη του Ιμπερίου»

Μας σώζονται αρκετά αφηγηματικά ποιήματα, γραμμένα σε ένα ιδίωμα που οι μελετητές χαρακτηρίζουν ως «μεσαιωνική ελληνική δημώδης γλώσσα». Τα ποιήματα αυτά, που χρονολογούνται από τα μέσα του 13ου μέχρι και τα μέσα του 15ου αιώνα, έχουν σαν θέμα τους τις ερωτικές κυρίως περιπέτειες ενός πρωταγωνιστικού ζευγαριού. Μερικά από αυτά μας παραδίδονται σε περισσότερα του ενός χειρόγραφα, όπου τα κείμενα δεν μοιάζουν ακριβώς μεταξύ τους. Με άλλα λόγια, το ίδιο κείμενο σώζεται σε περισσότερες παραλλαγές που συνήθως δείχνουν μια διαδικασία μετακίνησης της ιστορίας από βυζαντινά σε σαφώς νεοελληνικά συμφραζόμενα. Μια τέτοια περίπτωση είναι και το μυθιστόρημα «Ιμπέριος και Μαργαρώνα». Πρόκειται για μια ελεύθερη, συντομευμένη και ανομοιοκατάληκτη διασκευή ενός εκτενέστατου πεζού γαλλικού  μυθιστορήματος που εμφανίζεται γύρω στα 1430. Η ελληνική διασκευή είναι γραμμένη στα μέσα του 15ου αιώνα. Από το υστερομεσαιωνικό αυτό αφήγημα ένας ανώνυμος στιχουργός δημιούργησε μια ομοιοκατάληκτη διασκευή (μια «ριμάδα», όπως λεγόταν τότε) σε 1.000 περίπου στίχους, που τυπώνεται στη Βενετία το 1543 και γνωρίζει τεράστια επιτυχία. Είναι αυτήν τη ριμάδα που εκδίδει για πρώτη φορά με επιστημονική μέθοδο ο Κώστας Γιαβής, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Φιλολογίας του ΑΠΘ, στο βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν από τρεις μήνες ως 13ος τόμος της σειράς «Βυζαντινή και Νεοελληνική Βιβλιοθήκη» (ΒΝΕΒ) του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης.