Την τελευταία τριετία πολλές ευρωπαϊκές χώρες πληγώθηκαν με δραματικό τρόπο από φυσικές καταστροφές που στοίχισαν τη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων: σεισμοί στην Ιταλία, δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα (Μάτι), Πορτογαλία και αλλού, πλημμύρες στην Ελλάδα (Μάνδρα) και σε άλλες χώρες. Και ακόμη μεγαλύτερες τραγωδίες σημειώθηκαν λόγω ακραίων φαινομένων τα προηγούμενα χρόνια αλλά και παλιότερα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα ακραία φαινόμενα θα εμφανιστούν και πάλι στο μέλλον. Η προετοιμασία για την αντιμετώπισή τους γίνεται πλέον επιτακτική ανάγκη. Το 2018, μετά τις τραγωδίες λόγω δασικών πυρκαγιών, κυρίως σε Ελλάδα και Πορτογαλία, η ΕΕ ανακοίνωσε το πρόγραμμα Rescue για τη δημιουργία ευρωπαϊκού αποθέματος πυροσβεστικών αεροπλάνων και άλλων μέσων που θα είναι άμεσα διαθέσιμα σε όποιο κράτος – μέλος τα έχει ανάγκη. Αναμφίβολα πρόκειται για μια απόφαση πολύ θετική. Ομως, η ευρωπαϊκή διάσταση στον τομέα της πολιτικής προστασίας εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα αδύνατη. Οι χώρες – μέλη δεν φαίνονται ιδιαίτερα θερμές στην αποδοχή ενός γενικού ευρωπαϊκού σχεδίου πολιτικής προστασίας μάλλον λόγω του ότι ο τομέας αυτός είναι ευαίσθητος και η κάθε χώρα θέλει να έχει τον απόλυτο έλεγχο εσωτερικά. Ομως, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στον τομέα αυτό θα επιφέρει καλύτερο σχεδιασμό και συντονισμό σε όλη την ΕΕ με ευεργετικά αποτελέσματα και στα κράτη – μέλη της.

Η έννοια της προστασίας, για την οποία γίνεται έντονη συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η οποία αποτελεί ένα από τα τρία βασικά σκέλη (ελευθερία – προστασία – πρόοδος) της Διακήρυξης του γάλλου προέδρου Εμ. Μακρόν για την αναγέννηση της Ευρώπης, δεν περιορίζεται μόνο σε θέματα τρομοκρατίας αλλά ασφαλώς επεκτείνεται και περιλαμβάνει θέματα πολιτικής προστασίας και ασφάλειας στον δημόσιο χώρο. Η πολιτική προστασία αποτελεί αγαθό που η πολιτεία, η εθνική και η  ευρωπαϊκή, οφείλει να προσφέρει στους πολίτες της. Αλλά και οι πολίτες δικαιούνται να αξιώνουν από το εθνικό και το ευρωπαϊκό κράτος να τους προσφέρει το αγαθό αυτό.

Ηρθε η ώρα να γίνει κατανοητό ότι η πολιτική προστασία δεν αποτελεί απλά ένα σύνολο από 5-10 καλά σχέδια έκτακτης ανάγκης αλλά ένα πολύπλοκο σύστημα δημόσιας διοίκησης, επιστήμης και τεχνολογίας, πολυκλαδικής συνεργασίας, ενεργειών προετοιμασίας και επιχειρησιακής δράσης. Το σύμπλεγμα αυτό είναι εξαιρετικά δυναμικό.

Τα νέα ευρήματα της επιστήμης και τα επιτεύγματα της τεχνολογίας εμπλουτίζουν ολοένα και περισσότερο τις δυνατότητες που προσφέρονται για τη βελτίωση της πολιτικής προστασίας. Υστερα από κάθε ένα καταστροφικό συμβάν προκύπτουν νέες γνώσεις και εμπειρίες που επίσης οφείλουμε να ενσωματώνουμε στο σύστημα.

Η δυναμική εξέλιξη του συστήματος πολιτικής προστασίας απαιτεί τη συνεχή και οργανωμένη συνεργασία των χωρών-μελών μέσα στο πλαίσιο της ΕΕ αλλά άλλων διεθνώς οργανισμών όπως ο ΟΗΕ, η UNESCO και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η συνεργασία αποτελεί υποχρέωση και για την περαιτέρω ανάπτυξη του προγράμματος ανθρωπιστικής βοήθειας την οποία η ΕΕ προσφέρει σε παγκόσμια κλίμακα και η οποία αποτελεί τμήμα της πολιτικής της στον τομέα της πολιτικής προστασίας. Οι έντονες προκλήσεις βρίσκονται μπροστά μας. Ηρθε η ώρα να καταρτίσουμε μια Ευρωπαϊκή Χάρτα Πολιτικής Προστασίας για τον καθορισμό των κατάλληλων στρατηγικών βημάτων που θα προωθήσουν την ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και στον τομέα αυτό.

Ο δρ Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος είναι σεισμολόγος, επιστημονικός συνεργάτης ΕΕ και UNESCO, υποψήφιος ευρωβουλευτής με το Ποτάμι