Τα παράδοξα των μεταφράσεων της «Ερημης χώρας»

Το ποίημα «The Waste Land» του T.S. Eliot είναι ένα από τα ιερά κείμενα του μοντερνισμού και θεωρείται από πολλούς το σημαντικότερο ποίημα της αγγλόφωνης λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, ενώ είχε τεράστια επίδραση στις άλλες ευρωπαϊκές λογοτεχνίες. Στην Ελλάδα η δεξίωσή του υπήρξε μεταφραστική (με περισσότερες από δεκαπέντε μεταφράσεις) αλλά και δημιουργική. Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσεται κυρίως η παράδοση που δημιούργησε το διήγημα του Νάσου Βαγενά «Πάτροκλος Γιατράς ή οι ελληνικές μεταφράσεις της “Ερημης Χώρας”» (α’ δημοσίευση 1973), όπου ο ομώνυμος ήρωας «ξαναγράφει» το ποίημα από αριστερή σκοπιά. Οσον αφορά τις νεοελληνικές μεταφράσεις, επισημαίνω μια παραδοξότητα: παρά τις δυσκολίες του εγχειρήματος, που συνίστανται στη δύστροπη και συχνά αινιγματική γραφή του ποιήματος, οι πρώτοι έλληνες μεταφραστές καταπιάστηκαν μαζί του μάλλον αψήφιστα, και μάλιστα δεν διστάζουν να το ομολογήσουν.