«Ο παρανοϊκός γείτονας παρακολουθεί…»

«Μετά το Αουσβιτς». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο τίτλος της ανθολογίας γερμανόφωνης ποίησης που εξέδωσαν πρόσφατα οι εκδόσεις Ροές λειτουργεί ως μία ακόμη – καταφατική – απάντηση στο περίφημο ερώτημα αν μπορεί να γραφτεί ποίηση μετά το Ολοκαύτωμα. Ο Πάουλ Τσέλαν είναι έκτοτε το κατεξοχήν επιχείρημα για την τελική επικράτηση της τέχνης στη μνήμη του θανάτου. Γι’ αυτό και έξι ποιήματά του (από την ανυπέρβλητη «Φούγκα του θανάτου» έως το «Radix, Matrix») περιλαμβάνονται στην επιλογή του Γιώργου Καρτάκη, ο οποίος υπογράφει τη μετάφραση. Ο γεννημένος στη Ρουμανία, εβραϊκής καταγωγής ποιητής, δεν είναι το μόνο μεγάλο όνομα στην ανθολογία, η οποία επιχειρεί να αποτυπώσει την εξέλιξη της ποιητικής έκφρασης αμέσως μετά το 1945: μια περίοδο πυκνού ιστορικού χρόνου για την ισοπεδωμένη και διαιρεμένη Γερμανία, η οποία θα έδινε αργότερα τη σειρά της στην περίοδο της επανένωσης. Οπως παρατηρεί εύστοχα στην εισαγωγή ο γερμανός ποιητής Ντιρκ Ούβε Χάνζεν (ο οποίος είναι επιμελητής της σειράς «metafrasi» στον εκδοτικό οίκο Reinecke & Voss της Λειψίας): «οι μεν ποιητές του δυτικού τμήματος ήρθαν αντιμέτωποι με την επισκευαστική πολιτική της κυβέρνησης Αντενάουερ, η οποία ισοπέδωσε τη δυναμική του πρώτου ενθουσιασμού της νέας αρχής, ενώ οι ποιητές της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, του ανατολικού δηλαδή τμήματος, υπόκειντο σε μια λογοκρισία, η οποία δυσφημούσε τα μοντερνιστικά ρεύματα ως δήθεν «φορμαλιστικά». Ποιητές όπως ο Ράινερ Κούντσε και η Σάρα Κιρς προσπάθησαν… να κρύψουν μηνύματα κοινωνικής κριτικής μέσα σε παραδοσιακές ποιητικές φόρμες». Να πώς περιγράφει τους «νοικοκυραίους» η Κιρς στη «Γατίσια ζωή»: «Οι ποιητές όμως αγαπούν τις γάτες / τις ανεξέλεγκτες τις πράες τις ελεύθερες / αυτές που περνούν τις βροχές του Νοέμβρη / μισοκοιμισμένες χουζουρεύοντας / σε μεταξωτές πολυθρόνες ή κουρέλια / που απαντούν βουβές, τινάζονται και συνεχίζουν / να ζουν πίσω απ’ τους φράχτες των νοικοκυραίων / όταν ο παρανοϊκός γείτονας / παρακολουθεί ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει / ενώ ο δήθεν ύποπτος στους τέσσερις τοίχους του / έχει αφήσει πίσω του προ πολλού τα μην και τα δεν».