Στη συγκέντρωση

Το ανακάλυψα σκαλίζοντας ένα ντουλάπι στο σπίτι της μητέρας μου. Ενα πλαστικό σημαιάκι του ΠΑΣΟΚ που δεν μπόρεσα καν να το ξετυλίξω – με τα χρόνια το ρολαρισμένο πλαστικό είχε γίνει μια ομοιογενής μάζα. Από πότε να ήταν; Μπορεί και από εκείνη τη συγκέντρωση του Οκτωβρίου του 1981, την Πέμπτη πριν από τις εκλογές. Την τελευταία ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου πριν γίνει για πρώτη φορά πρωθυπουργός με 48,07% και 172 έδρες. Ηταν οι πρώτες εκλογές που ψήφιζα, κάτι που με έκανε να αισθάνομαι τουλάχιστον 15 πόντους ψηλότερη. Αλλωστε η παρουσία μας στις προεκλογικές συγκεντρώσεις οργανωνόταν σαν αργοναυτική εκστρατεία ακόμη και για εμάς που δεν ήμασταν οργανωμένοι σε κόμμα. «Αυτό δεν είναι συγκέντρωση, είναι λαοθάλασσα» επανέλαβε κάμποσες φορές ο Ανδρέας μόλις βγήκε στο μπαλκόνι, στο κτίριο απέναντι από τη Μεγάλη Βρετανία. Οι συγκεντρώσεις ήταν το δυνατό σημείο του ΠΑΣΟΚ (με συγκεντρωσιάρχη τον Κίμωνα Κουλούρη) αφού ο αρχηγός του κόμματος είχε καταφέρει να τις μπολιάσει με την αγωνιστικότητα και τον παλμό των παλιών διαδηλώσεων διαμαρτυρίας («Η συγκέντρωση ανάβει και όλα είναι συνειδητά» που λέει και ο Σαββόπουλος). Κυρίως όμως να τις μετατρέψει σε μιντιακό γεγονός με την καθοριστική συμβολή του τηλεσκηνοθέτη Τάσου Μπισρσίμ. Θυμάμαι μάλιστα μια πολύ εντυπωσιακή σκηνοθετική νουβοτέ, για τα δεδομένα της εποχής. Προέβαλλε τον Ανδρέα Παπανδρέου, καθώς μιλούσε, μέσα σε ένα στρογγυλό πλαίσιο το οποίο είχε «τοποθετήσει» στην οθόνη έτσι ώστε να έχει φόντο τη Βουλή. Σήμερα, θυμόμαστε με τους φίλους μας εκείνες τις συγκεντρώσεις όπως συζητάνε άλλοι για τα χρόνια στον στρατό. Οι διαφορετικές ηλικίες δίνουν στον καθένα μας διαφορετική οπτική γωνία με κοινό παρονομαστή όμως ότι επρόκειτο για το μεγάλο προεκλογικό γεγονός. Ο ένας θυμάται πως, παιδάκι, τον έσερνε η μάνα του με τα πόδια από τους Αγίους Αναργύρους στο Σύνταγμα κουβαλώντας μάλιστα μια μεγάλη σημαία. Και ο άλλος μιλάει για τη χαρά των γονιών αφού είχε σαραντίσει και μπορούσαν οι γονείς του να τον κατεβάσουν, ενάμισι μηνός βρέφος, στη συγκέντρωση που έμεινε στην ιστορία ως «Στις 18 σοσιαλισμός».