Οι μεγάλοι ήρωες του Ολιβερ Σακς

Καλωσήρθατε στην επικράτεια του Ολιβερ Σακς και του «Ποταμιού της συνείδησης» (εκδ. Πατάκη, μτφ. Ουρανία Παπακωνσταντοπούλου). Είναι εδώ όπου θα διαβάσετε για τον Δαρβίνο όχι ως τον εισηγητή της θεωρίας περί φυσικής επιλογής, αλλά ως τον παραγνωρισμένο βοτανολόγο. «Ο Δαρβίνος έτρεφε ανέκαθεν βαθιά στοργή και έναν ιδιαίτερο θαυμασμό για τα φυτά (“Μου δίνει πάντοτε μεγάλη χαρά να εξυψώνω τα φυτά στην κατηγορία των οργανωμένων όντων” έγραψε στην αυτοβιογραφία του)» σημειώνει ο Σακς (1933 – 2015) για έναν από τους μεγάλους του ήρωες στη διαδρομή προς την αυτογνωσία και αυτοσυνείδηση. Ο άλλος ήταν ο Φρόιντ, στον οποίο αφιερώνει το σημείωμα για την περίοδό του ως νευρολόγου και ανατόμου, από το 1876 ως το 1896, τότε που αφιερώθηκε στα πειράματα για το νευρικό σύστημα της λάμπραινας (ενός πρωτόγονου ψαριού) και της καραβίδας. Ο μετέπειτα «πατέρας της ψυχανάλυσης» θα επανέλθει αρκετές φορές μέσα στο βιβλίο, μαζί με τους Γουίλιαμ Τζέιμς, Χ.Τζ. Γουέλς («Ταχύτητα»), Αϊνστάιν, αλλά και τους Μερξόν, Χίτσκοκ, Σούζαν Σόνταγκ κ.ά. Είπαμε, εδώ είναι η επικράτεια ενός ευαίσθητου νευρολόγου, ο οποίος μεταμόρφωνε συνεχώς τα ερεθίσματα της επιστήμης του σε εμπειρίες ζωής και δεν χόρταινε από το κρυμμένο θαύμα της επιβίωσης. Εδώ, λοιπόν, και συγκεκριμένα σε μια υποσημείωση για το άγχος του Δαρβίνου ότι δεν είχε προδρόμους στην ιδέα της εξέλιξης, χωράει μια αναφορά στον μεγάλο κριτικό Χάρολντ Μπλουμ και την «Αγωνία της επίδρασης»: «Προκειμένου να αναπτύξουμε και να ξεδιπλώσουμε επιτυχώς τις ιδέες μας, πρέπει να πιστεύουμε ότι όλοι οι άλλοι σφάλλουν». Χωράνε, όμως, και τα προσωπικά παρακούσματα του Σακς, όσο έφτανε προς την κώφωση. Κι εκεί, όπως περιγράφει ο ίδιος, κάθε παράκουσμα ήταν ένα εφεύρημα: «Μόνο στο βασίλειο των παρακουσμάτων… μια βιογραφία του καρκίνου μπορεί να μεταμορφωθεί σε βιογραφία του Κάντορ (από τους πιο αγαπημένους μου μαθηματικούς), το τραπουλόχαρτο σε πτεροδάκτυλο, μια πλαστική σακούλα σε ποιητική σακούλα, ένα κρόσσι σε Πόρσε και μια φιλική ευχή για Καλή Ανάσταση στη διαταγή «Κάνε στάση!» (ειδική μνεία εδώ και στην εφευρετικότητα της ελληνίδας μεταφράστριας).