Η γοητεία της ανυπακοής

Η Ιταλία θα βάλει σε νέες περιπέτειες την Ευρώπη – μοιάζει δεδομένο. Στα πολλά που έχουν ειπωθεί για τον λαϊκισμό ξεχνάμε συχνά το σημαντικότερο: ότι ο αληθινός και ικανός λαϊκιστής καβαλάει το ρεύμα, αντίθετα από τον ηγέτη που το δημιουργεί. Αν η Λέγκα, το για δεκαετίες ανυπόφορο από τους νότιους Ιταλούς πολιτικό κίνημα, έχει σήμερα πλειοψηφική δυναμική, αυτό δεν έχει να κάνει με κάποια καταπληκτική πρακτική του Ματέο Σαλβίνι – οφείλεται αποκλειστικά στη γοητεία της ανυπακοής στις Βρυξέλλες που είναι και στην Ιταλία κυρίαρχη. Δεν γίνεται εύκολα κατανοητό από μακριά, αλλά έχουμε να κάνουμε με μια κατάσταση που θυμίζει αρκετά τον άνεμο που φυσούσε στην Αγγλία πριν από το Brexit. Ο Ιταλός μοιάζει να νοσταλγεί τους καιρούς της ευημερίας, πιστεύει πως για τη λιτότητα φταίει το ευρώ, έχει τη βεβαιότητα ότι υπάρχουν μαγικές συνταγές διότι δυσφορεί με την πραγματικότητα. Οποιος έχει το θράσος να του υποσχεθεί ότι θα σεβαστεί τα θέλω του τον κερδίζει. Το αν οι λύσεις που υπόσχεται είναι ανεφάρμοστες ή οδυνηρές μικρή σημασία έχει. Η αυταπάτη είναι γοητευτικότερη του ρεαλισμού και η επίδειξη ανυπακοής θεωρείται κάτι σαν πολιτική συμπεριφορά: το έργο επαναλαμβάνεται σχεδόν παντού – αλλάζουν μόνο οι παίκτες. Στην Ιταλία την έκφραση της ανυπακοής την αναλαμβάνουν όσοι εξαρχής την υιοθέτησαν ως πρόταση: η Λέγκα που ήθελε τη διάλυση της Ιταλίας δεν έχει κανένα πρόβλημα να αναλάβει τη διάλυση της Ευρώπης. Πείθει, γιατί κουβαλούσε τον αντισυστημισμό στο κατασκευαστικό DNA της: πουλάει ένα είδος ιδεολογικής συνέπειας. Σε αυτήν προσθέτει επιθετικότητα εναντίον των μεταναστών, ειρωνεία και υποβάθμιση του πολιτικού διαλόγου και απλοϊκότητα: υπάρχουν Ιταλοί που όταν άκουσαν τον Σαλβίνι να λέει στον Ρίτσαρντ Γκιρ να πάρει τους μετανάστες στο σπίτι του χάρηκαν με το είδος του «αστείου». Πρώτα από όλα γιατί είναι κατανοητό – δικό τους. Θα μπορούσε να ακούγεται σε ιταλική κωμωδία – το πόπολο θα γελούσε, όπως γελάει τώρα.