Επιστροφή πολιτικού φιλελευθερισμού;

Κλείνει ο κύκλος του πολιτικού αυταρχισμού, ανελεύθερης δημοκρατίας (illiberal democracy) και λαϊκισμού στην Ευρώπη; Και επιστρέφει ο πολιτικός φιλελευθερισμός;  Μάλλον νωρίς για να απαντηθούν με ένα καθαρό ναι, καταφατικά, τα ερωτήματα. Ιδιαίτερα εάν λάβει κανείς υπόψη τις αβεβαιότητες σε χώρες όπως Ιταλία αλλά και Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ). Στην πρώτη η ακροδεξιά Λέγκα του Μ. Σαλβίνι εμφανίζεται ως η πολιτικά κυριαρχούσα δύναμη ενώ στη δεύτερη (ΗΒ) η πρωθυπουργία έχει περάσει στα χέρια ενός απρόβλεπτου λαϊκιστή (Μπ. Τζόνσον) και των δυνάμεων εκείνων που στοχεύουν σ’ ένα «σκληρό Brexit» χωρίς συμφωνία ίσως. Το Brexit (έξοδος της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ενωση – ΕΕ) είναι αυτό καθ’ εαυτό η έσχατη ιδεοληπτική πράξη πολιτικού λαϊκισμού, ιδιαίτερα όταν επιδιώκεται στο υπόβαθρο σειράς εκτιμήσεων ότι θα είναι βαθύτατα ζημιογόνο για τη χώρα κυρίως (αλλά και την Ευρώπη βέβαια). Αυτή είναι όμως η μια όψη της Ευρώπης όπως εμφανίζεται μέσα στο καλοκαίρι που σιγά σιγά φθάνει στο τέλος του. Γιατί η άλλη όψη είναι ότι η κυρίαρχη τάση του καλοκαιριού υπήρξε η υποχώρηση της ανελεύθερης δημοκρατίας και του λαϊκισμού, υποχώρηση που οφείλεται είτε σε αποτελέσματα εκλογικών αναμετρήσεων είτε σε λαϊκές διαδηλώσεις κυρίως από νέους ανθρώπους ενάντια σε αυταρχικές μορφές διακυβέρνησης.