Οι Αγγλοι για τους Αμερικανούς

Εχουν τη γοητεία τους οι λίστες. Φαινομενικά οργανώνουν το χάος, βάζουν σε τάξη τις αλλοπρόσαλλες επιθυμίες μας, δείχνουν έναν δρόμο που είτε τον ακολουθείς είτε τον αποφεύγεις. Δεν είναι όλες ευφάνταστες. Αυτό το «100 + 1 βιβλία που αξίζει να διαβάσετε πριν πεθάνετε» ακουγόταν πάντοτε ψυχαναγκαστικό, ου μην και μακάβριο μέσα στη μαρκετίστικη αλαφράδα του. Η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν», πάλι, αφιέρωσε χρόνο για να σκαρώσει λίστες με τα καλύτερα στην τέχνη του 21ου αιώνα (κινηματογράφος, τηλεοπτικές σειρές, εικαστικά, αρχιτεκτονική, μουσικά άλμπουμ). Από τις τελευταίες και εκείνη με τα βιβλία που έχουν εκδοθεί από το 2000 ως τις μέρες μας. Μακριά από εμάς η κατά μέτωπο αντιπαράθεση με κάθε έναν από τους 100 τίτλους (χαρά στο κουράγιο τους, πάντως, εμείς θα ρίχναμε τον αριθμό αισθητά…). Αλλά ορισμένες επιλογές παρουσιάζουν ειδικό ενδιαφέρον. Από το αδικαιολόγητο, κατά την ταπεινή μας άποψη, πλασάρισμα του Γιάνη Βαρουφάκη στην 86η θέση (με το «Ανίκητοι ηττημένοι, εκδ. Πατάκη) ως την ακριβοδίκαιη – με βρετανικούς όρους – επικράτηση του «Γουλφ χολ» (εκδ. Πάπυρος, 2010) της Χίλαρι Μάντελ στο Νο1. Εξίσου ενδιαφέρουσα, πάντως, είναι η «στάση» των βρετανών συναδέλφων έναντι του αμερικανικού βιβλίου. Η ισχυρότερη ανθυποψήφιος της Μάντελ βρίσκεται μόλις μία θέση πίσω: η Μέριλιν Ρόμπινσον με το αριστουργηματικό «Γκίλιαντ» (Εν πλω, 2010). Στο Νο7 βρίσκουμε τον Τα – Νεχίσι Κόατς, ο οποίος διερευνά τι σημαίνει να είσαι Αφροαμερικανός στις ΗΠΑ με το «Between the world and me» (μεταξύ μας, μια επιλογή που δεν αποτινάσσει τη ρετσινιά του «politically correct»). Αν ορισμένοι αναζητάτε τον Φίλιπ Ροθ, το όνομά του εμφανίζεται στη 12η θέση με τη «Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» (Πόλις, 2007) – ούτε «Το ζώο που ξεψυχά» ούτε «Το ανθρώπινο στίγμα»; Περί ορέξεως, θα πείτε, και θα ‘χετε δίκιο. Οπως και για την 16η θέση, την οποία καταλαμβάνει ένας από τους «επιγόνους» του: ο Τζόναθαν Φράνζεν με τις «Διορθώσεις» (Ωκεανίδα, 2002), από τις πρώτες απόπειρες να γραφτεί το big american novel στο νέο αιώνα που μας ξημέρωνε. Δεν είναι η μόνη επιλογή που θα περίμενε κανείς πιο κοντά στο Νο1, ενώ πάλι καλά που μία θέση πίσω του (17) βρίσκουμε τον κορυφαίο Κόρμαk Μακάρθι με τον «Δρόμο» (Καστανιώτης, 2009) και στην 22η θέση τον Τζορτζ Σόντερς με τη «Δεκάτη Δεκεμβρίου» (Ικαρος, 2015). Από εκεί κι έπειτα ο Κόλσον Γουάιτχεντ με τον «Υπόγειο σιδηρόδρομο» (Ψυχογιός, 2015) καταλαμβάνει την 30ή θέση και η υπέροχη Τζόαν Ντίντιον την 40ή με τη «Χρονιά της μαγικής σκέψης» (Κέδρος, 2011). Φτάνει, όμως, με το namedropping, αφού μπορείτε να δείτε όλα τα αποτελέσματα στην ιστοσελίδα της Guardian. Ας πούμε, αντί άλλης κριτικής επισήμανσης, ότι είναι μια λίστα απ’ την οποία λείπουν ο Ντον Ντε Λίλο και ο Τόμας Πίντσον, έχει παρεισφρήσει ο Βαρουφάκης και ο Μπομπ Ντίλαν, που εδέησε να μιλήσει στο «Η ζωή μου» (Μεταίχμιο, 2005) – εξαιρετικό πάντως δείγμα απομνημονευμάτων από ζωντανό θρύλο – βρίσκεται στο Νο 95.